مطالعات میان رشته‌ای قرآن کریم و تمایز آن با پژوهش‌های تطبیقی و تفسیر علمی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

2 دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

3 دانشجو دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

چکیده

با توجه به جدید بودن مطالعات میان رشته‌ای قرآن و برداشت‌های متفاوت از آن، تعریفی منسجم و همچنین بیان وجه تمایز آن با تفسیر تطبیقی و تفسیر علمی ضروری می‌نماید. مطالعه‌ میان‌رشته‌ای قرآن به این معنا است که شخص متخصص در علوم قرآنی، برای حل پدیده‌ چندوجهی، از یافته‌ها و یا روش علوم دیگر به‌طور تخصصی استفاده کند. مطالعه‌ تطبیقی قرآن، اغلب به معنای مطالعه‌ تطبیقی بین تفاسیر مذهب شیعه و مذاهب اهل سنت، و گاهی به معنای مطالعه‌ تطبیقی قرآن با عهدین و به‌ندرت به معنای مطالعه تطبیقی بین قرآن و علوم دیگر است. انواع تفسیر علمی در نگاه صاحب‌نظران به تطبیق نظریه‌های علمی بر قرآن، استخراج علوم از قرآن و استخدام علوم برای فهم قرآن، تقسیم می‌شود. نتیجه بررسی تطبیقی سه روش مطالعاتی بدین صورت است که تفسیر تطبیقی و تفسیر علمی در معنای سوم مترادف مطالعات میان‌رشته‌ای و در معانی دیگر متمایز از آن  است و به لحاظ منطقی رابطه‌ عموم و خصوص من وجه دارند.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم، ترجمه محمد مهدی فولادوند؛ (1418ق)، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى.

  2. ابن فارس، احمد؛ (1404ق)،  معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلامی الاسلامی.

  3. اوبلاکر، اریک، فیزیک نوین؛ (1370ش)،  ترجمه بهروز بیضاوى، انتشارات قدیانى: تهران.

  4. بوکاى‏، موریس؛ (1382ش)،  مقایسه‏اى میان تورات، انجیل، قرآن و علم، ترجمه ذبیح الله دبیر، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى.

  5. پاکتچی، ­احمد؛ (1387ش)، «الزامات­ زبان‌شناختی میان‌رشته‌ای، مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی»؛ ش1، زمستان87، صص135-111.

  6. خرسندی طاسکوه، علی؛ (1387ش)، گفتمان میان‌رشته‌ای دانش، تهران: پژوهشکده‌ فرهنگی و اجتماعی.

  7. رضایی اصفهانی، محمد علی؛ (1381ش)،  پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، رشت: کتاب مبین.

  8. ــــــــــــــــــــــــ؛ (1389ش)،  «روش شناسی مطالعات تطبیقی در تفسیر قرآن، تحقیقات علوم قرآن و حدیث»، دوره هفتم، شماره اول، ص 36-56.

  9. ــــــــــــــــــــــــ؛ (1375ش)،  درآمدی بر تفسیر علمی، قم: اسوه.

  10. طباطبایی، محمدحسین؛ (1374ش)،  المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم: انتشارات اسلامی جامعه‌ مدرسین حوزه علمیه قم.

  11. طبرى، ابو جعفر محمد بن جریر؛ (1393ق)،  جامع البیان فى تاویل آی القرآن، بیروت: دار المعرفة.

  12. طنطاوی، الشیخ طنطاوی بن جوهری؛ (1350ق)،  الجواهر فى تفسیر القرآن الکریم‏، مصر: مصطفی البابی الحلبی.

  13. طوسی، محمد بن حسن؛ (بی تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.

  14. علوی پور، محسن و همکاران؛ (1387ش)،  مبانی نظری و روش‌شناسی میان‌رشته‌ای، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

  15. عمید زنجانی، عباسعلی؛ (1387ش)،  مبانی و روش‌های تفسیر قرآن، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ سازمان چاپ و انتشارات.

  16. غزالی، محمد؛ (بی تا)،  الجواهر، بی­جا، بی‌نا.

  17. فیومی، احمد بن محمد؛ (بی تا)،  المصباح المنیر، قم: دارالهجره.

  18. قراملکی، احد؛ (1390ش)، روش‌شناسی مطالعات دینی، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.

  19. مصطفوی، حسن؛ (بی­تا)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت، دارالکتب العلمیه، سوم.

  20. معرفت، محمدهادی؛ (1379ش)، تفسیر و مفسران، قم: موسسه‌ فرهنگی التمهید.

  21. مولوی، جلال‌الدین محمد؛ (1370ش)،  مثنوی معنوی (تصحیح نیکلسون)، تهران: مولی.

  22. نجار زادگان، فتح‌الله؛ (1383ش)،  بررسی تطبیقی مبانی تفسیر قرآن در نگاه فرقین، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.

  23. نوفل، عبدالرزاق؛ (1393ق)،  القرآن و العلم الحدیث، بیروت: دارالکتاب العرب.