مفهوم شناسی دو واژه زوج و إمرأة

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه مازندران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه مازندران

چکیده

در قرآن کریم، از همسر مرد، گاهی با لفظ «زوج» و گاهی با لفظ «إمرأة» یاد شده که در ظاهر، مترادف به نظر می­آیند. نتایج این پژوهش که با شیوه توصیفی- تحلیلی، انجام شده، حاکی از عدم ترادف بین این دو واژه است. شواهد نشان می‌دهد تفاوت معناداری بین دو واژه زوج و إمرأه وجود دارد و معمولاً هرگاه ناهماهنگی و عدم ایمان و یا نقصی در زوج یا زوجین، وجود داشته، لفظ إمرأة، جایگزین زوج شده است. مهمترین مؤلفه­های زوجیت، عبارتند از اعتقاد به خدای یگانه، سکونت و آرامش، موّدت و رحمت. عواملی از قبیل ارتداد، فوت و طلاق نیزباعث ابطال رابطه زوجیت می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. قرآن کریم، (1384ش)، مترجم مهدی حجتی.
  2. ابن شهر آشوب، محمدبن علی؛ (1369ش)، متشابه القرآن و مختلفه، قم: بیدار.
  3. ابن‏ عربى، محمد بن عبدالله؛ (1408ق)، احکام القرآن(ابن عربى)، محقق: علی محمد بجاوى، بیروت‏: دارالجیل.
  4. ابن فارس، احمد؛ (1404ق)، معجم مقاییس اللغه، مصحح: محمد هارون عبدالسلام، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
  5. ابن منظور، محمد بن مکرم؛ (1414ق)، لسان العرب، مصحح: جمال­­الدین­ میردامادی، بیروت: دارالفکرللطباعة والنشر والتوزیع دار صادر.
  6. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی؛ (1408ق)، روض الجنان و روح الجنان فی‌تفسیر القرآن، مصحح: محمد مهدی ناصح و محمد جعفر یاحقی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
  7. ازدی، عبدالله بن محمد؛ (بی تا)، الماء، مصحح: محمد مهدی اصفهانی، تهران: موسسه مطالعات تاریخ پزشکی
  8. بحرانی، سیدهاشم؛ (1417ق)، البرهان فی تفسیرالقرآن، قم: اسماعیلیان.
  9. ثعلبى، احمد بن محمد؛ (1422ق)، الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی‏، محقق: ابى محمد ابن عاشور، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  10. جوادی آملی، عبدالله؛ (1385ش)، تسنیم جلد11، محقق: علی سعیدبند، قم: اسراء.
  11.  ____________؛ (1387ش)، تسنیم جلد14، محقق: عبدالکریمعابدینی، قم: اسراء.
  12. ____________؛ (1390ش)، تسنیم جلد21، قم: اسراء.
  13. ____________؛ (1391 ش)، تسنیم جلد 3، قم: اسراء.
  14. ____________؛ (1392ش)، تسنیم جلد31، قم: اسراء.
  15. حرّ عاملی، محمد بن حسن؛ (1409ق)، وسائل الشیعه، مصحح: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
  16. حسینی زبیدی، محمد مرتضى‏؛ (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس‏، بیروت‏: دارالفکر.
  17. حویزی، عبد­علی­بن­جمعه؛ (1415ق)، نورالثقلین، مصحح: هاشم رسولی، قم: اسماعیلیان.
  18. خمینی، روح الله؛ (1385ش)، توضیح المسائل، مشهد: بارش.
  19.  دامغانی، حسین بن محمد؛ (1416ق)، الوجوه والنظائرلالفاظ کتاب الله العزیز، محقق: محمد حسن زفیتی، قاهره: جمهوریه مصر العربیه.
  20. راشدی، لطیف و سعید؛ (1386ش)، رساله توضیح المسائل نه مرجع، تهران: ماهان گستر.
  21.  راغب اصفهانى، حسین بن محمد؛ (1374م)، ترجمه وتحقیق مفرداتالفاظ قرآن‏، مترجم و محقق: غلامرضا خسروى حسینی، تهران: مرتضوی.
  22. رسعنی، عبدالرزاق بن رزق الله؛ (1429ق)، رموزالکنوزفی تفسیر الکتاب العزیز، مکه: مکتبةالأسدی.
  23. طریحی، فخر الدین بن محمد؛ (1375ش‏)، مجمع البحرین‏، محقق: احمد حسینى اشکورى، تهران: مرتضوى‏.
  24. زبیدی، مرتضی؛ (1369ش)، تاج العروس من جواهر القاموس، مصحح: علی شیری، تهران: مرکزاطلاعات و مدارک علمی.
  25. زرکشی، محمد­بن­بهادر؛ (1410ق)، البرهان فی علوم القرآن، محققین: جمال حمدی ذهبی، یوسف عبدالرحمن مرعشلی، ابراهیم عبدالله کردی، بیروت: دارالمعرفة.
  26. صاحب بن عباد، إسماعیل؛  (1414ق)، المحیط فی اللغة، مصحح: محمد حسن آل یاسین، بیروت‏: عالم الکتاب.
  27. صانعی، یوسف؛ (1382ش)، مجمع المسائل استفتاآت، قم: میثم تمار.
  28. طباطبایى، محمدحسین‏؛ (1390ق‏)، المیزان فی تفسیر القرآن‏، بیروت‏: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  29.  طبرسى، فضل بن حسن‏؛ (1372ش‏)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن‏، مصحح: فضل الله یزدى طباطبایى و هاشم­ رسولى، تهران: ناصر خسرو.
  30. _______________؛ (1412ق‏)، تفسیر جوامع الجامع‏، محقق: ابوالقاسم گرجى، قم‏: حوزه علمیه‏.
  31.  طبرى، محمد بن جریر؛ (1356ش)، ترجمه تفسیر طبرى‏، مصحح: حبیب یغمایى، تهران: توس.
  32.   ______________؛ (1412ق)، جامع البیان فى تفسیر القرآن (تفسیرالطبرى)، بیروت: دار المعرفه.
  33. طوسی، محمد بن حسن؛ (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
  34. طیب حسینی، سید محمود؛ (1392ش)، درآمدی بر دانش مفردات قرآن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  35. عبدالرحمن­بنت الشاطی، عائشه؛ (1404ق)، الاعجاز البیانی للقرآن، قاهره: دارالمعارف.
  36.  فراهیدی، خلیل بن احمد؛ (1410ق)، کتاب العین، محقق: محمد مخزومی و ابراهیمی سامرائی. قم: دارالهجرة.
  37. فیومی، احمدبن محمد؛ (1414ق)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، قم: دارالهجرة.
  38. قربانی، فرج‌الله؛ (1372ش)، مجموعه کامل قوانین و مقررات خانواده، تهران: فردوسی.
  39. قرشى بنایى، على اکبر؛ (1412ق)، قاموس قرآن‏، تهران‏: دار الکتب الاسلامیة