واکاوی آموزه‌ لعن در معارف اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه یاسوج

چکیده

لعن بر بدی و بدان به کلّی و شخصی قابل تقسیم است. در آموزه‌های دینی نسبت به جریان، جواز و اجرای لعن کلّی در قبال باطل و اهل آن، تردیدی وجود ندارد و مواردی از جریان، جواز و اجرای آن نسبت به نادر اشخاصی نیز تا حدودی اسناد و مدارک دینی در دست داریم امّا برای بررسی جواز تسرّی و تعمیم آن به گونه‌ای که در اجتماع اهل ادیان و ایمان به صورت قانونی همگانی و همه جایی در‌اید و منجرّ به تکفیر و تفریق امّت اسلام گردد، نیاز به بررسی چیستی لعن، مبنای عقلی، منبع نقلی و در نهایت اسباب جواز اجرای آن داریم. در پژوهش حاضر با توصیف و تحلیل ابعاد یاد شده، به این نتیجه رسیده‌ایم که اقرب به تقوی و احتیاط آن است که لعن کلّی را ترک نکنیم و نسبت به لعن شخصی تمام ابعاد عقیدتی، اخلاقی و فقهی را مدّ نظر داشته باشیم تا از حدّ اعتدال و صراط مستقیم به بیراهه و انحراف نگرویم و این فرع تقویت آگاهی و اجتهاد در باب آموزه‌های دینی و پیامد‌های افراط و تفریط اهل دیانت و ایمان در تاریخ پر فراز و فرود امّت اسلام و نیز فرع تقویت ایمان و تحسین هر چه بیشتر عمل صالح است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. قرآن کریم.
  2. ابن بابویه، محمد بن على؛ (1362ش)، الخصال، مصحح علی‌اکبر غفاری، قم: مکان چاپ قم.

  3. -------------؛ (1406ق)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم: دار الشریف الرضی قم.

  4. -------------؛ (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم.

  5. ابن‌ابی‌الحدید، عبد الحمید بن هبة الله‏؛ (1404ق)، شرح نهج‌البلاغه، مصحح: ابراهیم، محمد ابوالفضل، مکتبة آیت‌الله مرعشی نجفی.

  6. ابن‌خلدون؛ (بی تا)، مقدمه ابن‌خلدون، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

  7. ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم؛ (1414ق)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.

  8. امین، سیدمحسن؛ (1406ق)، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات.

  9. تهانوی، محمدعلی؛ (1996م)، موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون والعلوم، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.

  10. تهرانی، شیخ آقابزرگ؛ (1408ق)، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ناشر اسماعیلیان، قم: کتابخانه اسلامیه.

  11. جرجانی، میرسیدشریف؛ (1412ق)، التعریفات، تهران: ناصرخسرو.

  12.  جوادی آملی، عبد الله؛ (1388-1389ش)، تفسیر تسنیم، ج 8-14-15، قم: ناشر اسراء.

  13.  راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد؛ (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، به تحقیق صفوان عدنان داوری، بیروت: دار العلم الدارالشامیه.

  14.  زمخشری، محمود؛ (1407)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی.

  15.  شریف رضی، ابو الحسن محمد الرضی بن الحسن الموسوی؛ (1384ش)، نهج البلاغه، به تحقیق صبحی صالح، قم: دارالحدیث للطباعة و النشر.

  16.  شیخ مفید؛ (1413ق)، اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات، قم: کنگره جهانی شیخ مفید.

  17. صدر المتألهین شیرازى، محمد بن ابراهیم؛ (1383ش)، شرح أصول الکافی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

  18.  طریحی، فخرالدین؛ (1357)، مجمع البحرین، تحقیق سیداحمد حسینی، تهران: ناشر کتابفروشی مرتضوی.

  19.  عمید زنجانی، عباسعلی؛ (1386ش)، قواعد فقه، جلد سوم، بخش حقوق عمومی، ناشرسازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها.

  20. فیومی، احمدبن‌محمد؛ (بی تا)، بی جا، مصباح المنیر.

  21. 2فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد؛ (1410ق)، کتاب العین، قم: انتشارات هجرت.

  22.  قمی، شیخ عباس؛ (1356ش)، الدّرّ النّظیم فی لغات القرآن الکریم، به تحقیق رضا استادی و ترجمه‌ سید محمدصادق عارف، ایران، مشهد، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی.

  23.  کلینى، محمد بن یعقوب؛ (1429ق)، کافی (ط - دار الحدیث) قم.

  24.  ـــــــــــــــــــ؛ (1407)، اصول کافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.

  25.  مهیار، رضا؛ (بی تا)، فرهنگ ابجدی عربی فارسی: ناشر اسلامی.

  26.  مطهری مرتضی؛ (1358ش)، مجموعه آثار.

  27.  مجلسی، محمدباقر؛ (1403ق)، بحارالانوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة الاطهار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.