تحلیل مقام صالحان و درخواست حضرت یوسف(ع) برای الحاق به آنها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران،تهران، ابران

2 استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات پردیس فارابی دانشگاه تهران، تهران، ابران

چکیده

مقام صالحان مفهومی مشکک است و گسترة وسیع و افراد مختلفی را دربرمی‌گیرد. بالاترین رتبة این مقام مورد درخواست انبیاء بوده است. هدف از این پژوهش تبیین مقام صالحان و درک مقصود حضرت یوسف علیه‌السلام از صالحانی است که درخواست الحاق به آنان را دارد. در این باره فروض مختلفی مطرح شده از جمله اینکه منظور معصومین علیهم السلام، انبیاء دیگر، صالحان آخر‌الزمان و نیز عاقبت به خیری در آخرت باشد. این نوشتار با جمع‌آوری اقوال و آراء در این موضوع به روش کتابخانه‌ای و بررسی و تحلیل و نقد این نظریه‌ها و با توجه به قرائن و شواهد قرآنی و روایی، به این مطلب پرداخته است که با توجه به پژوهش انجام شده، به نظر می‌رسد دعای حضرت یوسف علیه‌السلام جهت الحاق به معصومان علیهم‌السلام بوده است و سایر نظریه‌ها نیز با آن قابل جمع است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. شریف رضی، محمد بن حسین، (1414)، نهج‌البلاغه، صالح، صبحی، قم: هجرت.
  3. آل سعدی، عبدالرحمن بن ناصر، (1408)، تیسیر الکریم الرحمن، بیروت: مکتبة النهضة العربیه.
  4. آلوسى، سید محمود، (1415)، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  5. ابن ابى حاتم، عبدالرحمن بن محمد، (1419)، تفسیر القرآن العظیم (ابن‏ابى‏حاتم)، عربستان سعودى: مکتبة نزار مصطفى الباز.
  6. ابن بابویه، محمد بن على‏، (1406)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم: دار الشریف الرضی للنشر.
  7. _____________ ‏، (1403)، معانی الأخبار، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏.
  8. ابن سیده، علی بن اسماعیل، (1421)، المحکم و المحیط الأعظم‏، هنداوى، عبدالحمید، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  9. ابن عاشور، محمد بن طاهر، (بی‌تا)، التحریر و التنویر، بی‌جا، بی‌نا.
  10. ابن عربی، محیی الدین محمد، (1422)، تفسیر ابن عربی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  11. ابن عطیه اندلسی، عبدالحق بن غالب، (1422)، المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  12. ابن فارس، احمد، (1404)، معجم مقاییس اللغه‏، قم: مکتب الاعلام الاسلامی‏.
  13. ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو، (1419)، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلى بیضون.
  14. ابن منظور، محمد بن مکرم، (1414)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
  15. ابوالفتوح رازى، حسین بن على، (1408)، روض الجنان و روح الجنان فى تفسیرالقرآن، مشهد: بنیاد پژوهش‌هاى اسلامى آستان قدس رضوى.
  16. ازهرى، محمد بن احمد، (1421)، تهذیب اللغة، بیروت: دار احیاء التراث العربی‏.
  17. اندلسى ابو حیان، محمد بن یوسف، (1420)، البحر المحیط فى التفسیر، بیروت: دارالفکر.
  18. بحرانى، سید هاشم، 1416، البرهان فى تفسیر القرآن، تهران: بنیاد بعثت.
  19. برقى، احمد بن محمد، (1371)، المحاسن، قم: دارالکتب الاسلامیة.
  20. بغوى، حسین بن مسعود، (1420)، معالم التنزیل فى تفسیر القرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربى.
  21. بلاغی نجفی، محمدجواد، (1420)، آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، قم: بنیاد بعثت.
  22. بلخى، مقاتل بن سلیمان، (1423)، تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت: دار إحیاء التراث.
  23. بیضاوی، عبدالله بن عمر، (1418)، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
  24. حرعاملی، محمد بن حسن، (1362)، الإیقاظ من الهجعة بالبرهان على الرجعة، رسولى محلاتى، سید هاشم‏، تهران: نوید.
  25. حسنى أبوالمکارم، محمود بن محمد، (1381)، دقائق التأویل و حقائق التنزیل، تهران: نشر میراث مکتوب.
  26. حسینى شاه عبدالعظیمى حسین بن احمد، (1363)، تفسیر اثنی عشری، تهران، انتشارات میقات.
  27. حسینی شیرازی، سیدمحمد، (1423)، تبیین القرآن، بیروت، دارالعلوم.
  28. ــــــــــــــــــــــ ، (1424)، تقریب القرآن إلى الأذهان، بیروت: دارالعلوم.
  29. خطیب، عبدالکریم، (بی‌تا)، التفسیر القرآنی للقرآن، بی‌جا: بی‌نا.
  30. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، (1412)، مفردات الفاظ قرآن، تهران: مرتضوی.
  31. زمخشری، محمود، (1407)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی.
  32. سمرقندى، نصربن محمد بن احمد، (بی‌تا)، بحرالعلوم، بی‌جا، بی‌نا.
  33. سیوطى جلال‌الدین، (1404)، الدر المنثور فى تفسیر المأثور، قم: کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
  34. شبر، سیدعبدالله، (1412)، تفسیرالقرآن الکریم، بیروت: دار البلاغة للطباعة و النشر.
  35. طباطبایی، سیدمحمدحسین، (1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم.
  36. طبرسى فضل بن حسن، (1372)، البیان فى تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
  37. _____________، (1377)، تفسیر الجامع، تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم.
  38. طبرى، ابو جعفر محمد بن جریر، (1412)، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
  39. طوسی، محمد بن حسن، (بی‌تا)، التبیان فی تفسیرالقرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  40. _____________ ‏، (1411)، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، بیروت: مؤسسة فقه الشیعة.
  41. طریحی، فخرالدین بن محمد، (1375)، مجمع البحرین، حسینى اشکورى، احمد، تهران: مرتضوی.
  42. طیب، سیدعبدالحسین، (1369)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات اسلام.
  43. عاملی هویزی، ابن‏ابى‏جامع، على بن حسین‏، (1413)، الوجیز فى تفسیر القرآن العزیز، محمودى، مالک‏، قم: دار القرآن الکریم‏.
  44. عروسی حویزی، عبدالعلی بن جمعه، (1415)، تفسیر نورالثقلین، قم: انتشارات اسماعیلیان.
  45. عیاشى، محمد بن مسعود، (1380)، کتاب التفسیر، تهران: چاپخانه علمیه.
  46. فخر رازی، محمد بن عمر، (1420)، مفاتیح الغیب، بیروت : دار احیاء التراث العربی.
  47. فراهیدى، خلیل بن احمد، (1409)، کتاب العین، قم: نشر هجرت.
  48. قاسمی، محمدجمال الدین، (1418)، محاسن التأویل، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  49. قرائتى، محسن، (1383)، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن.
  50. قرشى، سید على اکبر، (1377)، تفسیر احسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت.
  51. قرطبى محمد بن احمد، (1364)، الجامع لأحکام القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو.
  52. قمی مشهدی، محمدبن محمدرضا، (1368)، کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
  53. قمی، علی بن ابراهیم، (1404)، تفسیر القمی، قم: دارالکتاب.
  54. قمى مشهدى، محمد بن محمدرضا، (1368)، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
  55. کاشانی، ملا محسن فیض، (1415)، تفسیر صافی، تهران: انتشارات الصدر.
  56. کلینی، محمد بن یعقوب، (1407)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  57. کاشانى، ملافتح‌الله، (1336)، تفسیر منهج الصادقین فى الزام المخالفین، تهران: کتابفروشى محمد حسن علمى.
  58. مجلسى، محمد باقر، (1403)، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمة الاطهار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  59. __________، (1423)، زاد المعاد – مفتاح الجنان، اعلمی، علاء الدین، بیروت: موسسه الأعلمی للمطبوعات.
  60. مدنی، سیدعلی خان بن احمد، (1384)، الطراز الأول، مشهد مقدس: موسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث‏.
  61. مصطفوى، حسن‏، (1430)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت- قاهره- لندن‏: دار الکتب العلمیة- مرکز نشر آثار علامه مصطفوی‏.
  62. مغنیه محمد جواد، (1424)، تفسیر الکاشف، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  63. مکارم شیرازى، ناصر، (1374)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  64. موسوی سبزورای، سیدعبدالعلی، (1409)، مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، بیروت: موسسه اهل بیت علیهم‌السلام.
  65. موسوى همدانى، سید محمد باقر، (1374)، ترجمه تفسیر المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم.
  66. نرم‌افرازهای موسسه تحقیقاتی نور؛ قاموس، جامع الاحادیث و جامع التفاسیر.
  67. نیشابوری، حسن بن محمد، (1416)، غرائب القرآن و رغائب الفرقان، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  68. هاشمی رفسنجانی، اکبر، (1386)، تفسیر راهنما: روشى نو در ارائه مفاهیم موضوعات قرآن‏، قم: بوستان کتاب.
تفسیر پژوهی
دوره 8، شماره 16
اسفند 1400
صفحه 151-175

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 11 تیر 1399
  • تاریخ بازنگری: 01 اسفند 1400
  • تاریخ پذیرش: 23 اسفند 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار