دلایل جاودانگی قرآن از دیدگاه علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی تبریز

2 سطح سه علوم قرآنی مرکز تخصصی الزهرای تبریز.

چکیده

نوشتار حاضر با توجه به شبهات مطرح در خصوص جاودانگی قرآن و در پاسخ به ادعای محدود بودن پیام قرآن به زمان یا مکان خاصی نگارش یافته است. چنین مسأله­ای از جوانب مختلف می­تواند مورد بررسی قرار گیرد، لکن این مقال درصدد تبیین دیدگاه علمی و استدلال­های علامه طباطبایی و راه­گشایی اندیشه­های او در خصوص فرامکانی و فرازمانی بودن پیام قرآن، و در پاسخ به این سوال است که؛ گستره­ی­ شمول و عمومیت زمانی و مکانی پیام قرآن کریم از دیدگاه علامه طباطبایی چقدر است؟ بر این اساس، این مقال، دلایل جاودانگی قرآن را از دیدگاه علامه طباطبایی به روش اسنادی و رویکرد قرآنی تبیین کرده است. علامه طباطبایی، با استناد به آیات قرآن در سه دسته -که دسته اول با عنوان آیات جاودانگی قرآن؛ شامل آیات حفظ، عزت، تحدی، تدبر و تبیان، دسته دوم با عنوان آیات جاودانگی دعوت؛ مشتمل بر آیات انذار، هدایت، تذکر و شمولیت خطاب­های قرآنی، و دسته سوم با عنوان جاودانگی رسالت پیامبر؛ شامل آیات بعثت و اظهار دین اسلام بر سایر ادیان -‌ بر جاودانگی قرآن کریم استدلال کرده است. علامه طباطبایی با نقل روایات در پنج دسته؛ شامل نو بودن قرآن در هر زمان، روایات جری و تطبیق، حدیث ثقلین، روایات هادی بودن قرآن و روایات بطن، بر جاودانگی قرآن استدلال کرده و بدین نتیجه رسیده که پیام­های قرآنی برای همه جهانیان در همه مکان­ها جاودان و شامل است.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن‌کریم، با ترجمه محمد مهدی فولادوند.
  2. ابن بابویه، محمّدبن علی،­ (1395 ق)، کمال ­الدین­و تمام­ النعمه، قم: دارالکتب الاسلامیه، ­چاپ اول.
  3. ــــــــــــ، (1404)، عیون اخبار الرضا، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ اول.
  4. ابن ابی فراس، ورام، بی­تا، مجموعه ورام، قم: انتشارت مکتبه الفقیه. چاپ اول.
  5. ابن عاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، بی­جا: بی­نا. بی­تا.
  6. احسائی، ابن ابی جمهور، (1405ق) ، عوالی اللالی، قم: انتشارات سیدالشهداء، چاپ اول.
  7. جوادی آملی، عبدالله،(1389 ش)، نزاهت قرآن از تحریف، قم: مرکز نشر اسراء، چاپ چهارم.
  8. ــــــــــــــــ،(1388ق)، تفسیر تسنیم، قم: مرکز نشر اسراء، چاپ هشتم.
  9. زمخشرى، محمود،(1407ق)،الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، دارالکتاب العربی، چاپ سوم.
  10. سروش، عبدالکریم، (1376 ش)، بسط تجربه نبوی‌،مجله‌کیان‌،ش39،دورهفتم‌.
  11. سیوطی، جلال الدین،(1404ق)، الدرّ المنثور، قم: کتابخانه مرعشی نجفی.
  12. صفار، محمدبن حسن،(1404ق)، بصائر الدرجات، قم: کتابخانه­ مرعشی نجفی، چاپ دوم.
  13. طباطبایی، سید محمدحسین،(١٣74ش)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: منشورات الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم.
  14. ــــــــــ، (١٣٧٣ش)،  قرآ‌ن در اسلام، تهران: دار الکتب الاسلامیه، چاپ اول.
  15. طبرسی، فضل بن حسن،(1360ش)، مجمع‌البیا‌ن، تهران: کتاب فروشی اسلامیه، چاپ چهارم.
  16. ــــــــــــــــــــ­­،(1377ش)، جوامع الجامع، تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ اول. 
  17. طوسی، محمّد بن حسن، (1411) ق،الغیبه، قم: انتشارات موسسه معارف اسلامی.
  18. ــــــــــــــــــــ،(1414)، امالی، قم: دارالثقافه، چاپ اول.
  19. فیض‌کاشانی، ملامحسن،(1415ق)، تفسیرصا‌فی، تهران: انتشارات صدر، چاپ اول.
  20. قمی مشهدی، محمدبن محمدرضا، (1368ش)، تفسیر کنزالدقائق و بحرالغرائب، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى، چاپ اول.
  21. مصباح یزدی، محمدتقی،(1380ش)، قرآن شناسی، قم: انتشارات موسسه­ امام خمینی، چاپ دوم.
  22. مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از همکاران، (1385ش)، تفسیر نمونه، تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه، چاپ بیست و پنجم.
  23. مفید، محمدبن محمد،  (1413ق)، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، قم: نشر کنگره شیخ مفید.
  24. محمدی ری شهری، محمد،(1393)، دانشنامه امام مهدی(ع)، قم: دارالحدیث، چاپ اول.
  25. مجلسی، محمدباقر، (1403 ق)‏، بحارالأنوار، به تحقیق جمعى از محققان‏، چاپ دوم‏، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  26. علیانسب، سیدضیاءالدین، اصلانی، فیروز (1391)، جاودانگی قرآن از دیدگاه قرآن و روایات، (1391)، قم، انتشارات وثوق.
  27. عروسى حویزى، عبدعلى بن جمعه،(1341ق)، نور الثقلین، قم: انتشارات اسماعیلیان، چاپ چهارم.
  28. عیاشی، محمدبن مسعود، (1380ق)، تفسیر عیاشی، تهران: علمیه­ تهران.
  29. نصیری، علی، (1390)، راز جاودانگی قرآن، قم: انتشارات وحی و خرد، چاپ اول
  30. نعمانی، محمدبن ابراهیم،(1379) الغیبه، تصحیح علی اکبر غفاری، تهران، صدوق،
  31. نوری طبرسی، حسن،(1408ق)، مستدرک الوسائل ومستنبط الوسائل، قم: موسسه آل البیت.