روش شناسی تفسیری علامه مطهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه مازندران

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه مازندران

چکیده

استاد مرتضی مطهری یکی از عالمان اثر گذار در روزگار معاصر است. هر چند نگارش های مستقل قرآنی استاد مطهری بیش از آثارش در دیگر رشته های علوم اسلامی نیست. اما حجم زیادی از آثار مکتوب استاد بصورت مستقیم و غیر مستقیم در زمینه تفسیر آیات قرآن است. پژوهش پیش رو با روش توصیفی – تحلیلی - ضمن تمرکز بر این بُعدِ نسبتا مغفول از میراث علمی استاد- روش تفسیری ایشان را به بحث نهاده است. بر اساس نتایج تحقیق ، توجه جدی به مقتضیات زمان و برخورداری از روش مشخص تفسیری دو ویژگی مهم میراث تفسیری علامه مطهری است. روش تفسیری ایشان به روش جامع بسیار نزدیک است. مهمترین عناصر روش تفسیری ایشان عبارتند از؛ معناشناسی واژگان، توجه به قرائن پیوسته و گسسته، تفسیر قرآن به قرآن، بهره جویی متعادل از منابع روایی، توجه به عنصر اجتهاد. این پژوهش در شناخت دقیقتر جایگاه علمی استاد مطهری و نیز کیفیت استمرار مکتب فکری و علمی استاد کاربرد آشکار دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. قرآن کریم؛ (1415ق)، ترجمه محمد مهدى فولادوند.
  2. ایازی، سید محمد علی؛ (1375)، قرآن و تفسیر عصری، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  3. ابن اثیر، مبارک بن محمد؛ (1367ش)، النهایه فی غریب الحدیث و الأثر، قم: نشر اسماعیلیان
  4. ابن منظور، محمدبن مکرم؛ (1414ق)، لسان‏العرب، بیروت: دار صادر.
  5. بابایی، علی اکبر؛ (1380)، بررسی مکاتب و روش‌های تفسیری، قم: نشر سمت.
  6. بیدهندی، محمد؛ (1377)، جایگاه عقل در المیزان، تهران، نشر کیهان، شماره 81، ص144
  7. پاکتچی، احمد؛ (1383ش)، جایگاه علوم قرآن و حدیث در نظام دانشگاهی ایران، پیام صادق، ش 56 و 57، ص12-13.
  8. جوهری، اسماعیل بن حماد؛ (1407)، الصحاح، بیروت: دارالعلم الملایین.
  9. حبیبیان، اباذر؛ (1390ش)، مفسر مصلح، تهران: نشر امام صادق(ع).
  10. راغب اصفهانى، حسین بن محمد بن مفضل؛ (1364ش)، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق محمدحسین کیلانی، تهران: مکتبة المرتضویة.
  11. سوزنچی، حسین؛ (1382)، عقل و دین از منظر استاد مطهری در بازفهمی اندیشه‏های استاد مطهری، قم: نشر معارف.
  12. صدر، محمد باقر؛ (1378)، دروس فی علم الاصول، قم: دارالثقلین.
  13. طریحی، فخر الدین؛ (1375ش)، مجمع البحرین، تهران: مکتب مرتضویه.
  14. فخرالدین رازی؛ (بی تا)، تفسیر کبیر، بیروت.
  15. فغفور مغربی، حمید؛ (1378ش)، نگاهی اجمالی به روش تفسیری شهید مطهری، مجله پژوهش‌های قرآنی، ش 17 و 18، ص4
  16. فیروزآبادی، محمدبن یعقوب؛ (1415ق)، القاموس المحیط، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  17. قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا؛ ‏(1368ش)، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب‏، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
  18. مطهری، مرتضی؛ (1358ش)، شناخت قرآن، تهران: نشر صدرا.
  19. _________؛ (1362)، خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران: نشر صدرا.
  20. _________؛ (1364)، امامت و رهبری، تهران: نشر صدرا.
  21. _________؛ (1367ش)، آشنایی با قرآن کریم، ج3، تهران: نشر صدرا.
  22. _________؛ (1368)، ده گفتار، تهران: نشر صدرا(الف).
  23. _________؛ (1368)، سیری در سیره نبوی، تهران: نشر صدرا(ب).
  24. _________؛ (1369ش)، آشنایی با قرآن کریم، ج4، تهران: نشر صدرا(الف).
  25. _________؛ (1369ش)، مجموعه آثار، تهران: نشر صدرا(ب).
  26. _________؛ (1370)، ختم نبوت، تهران: نشر صدرا.
  27. _________؛ (1372)، حـماسه حسینی، ج 1، تهران: انتشارات صدرا.
  28. _________؛ (1373ش)، فطرت، تهران: انتشارات صدرا (الف).
  29. _________؛ (1373)، انسان در قرآن، تهران: نشر صدرا(ب).
  30. _________؛ (1375ش)، آشنایی با قرآن کریم، ج5، تهران: نشر صدرا(الف).
  31. _________؛ (1375)، نظام حقوق زن در اسلام، تهران: انتشارات صدرا(ب).
  32. _________؛ (1376ش)، حق و باطل، تهران: نشر صدرا(الف).
  33. _________؛ (1376ش)، آشنایی با قرآن کریم، ج6، تهران: نشر صدرا(ب).
  34. _________؛ (1377)، آشنایی با قرآن کریم، ج1-3، تهران: نشر صدرا.
  35. _________؛ (1378ش)، آشنایی با قرآن (حمد و بقره)، ، ج1-2 تهران: انتشارا. صدرا(الف).
  36. _________؛ (1378ش)، آشنایی با قرآن کریم، ج8، تهران: نشر صدرا(ب).
  37. _________؛ (1379)، نبوت، تهران: انتشارات صدرا.
  38. _________؛ (1380ش)، آشنایی با قرآن کریم، ج1_ 2، تهران: نشر صدرا.
  39. _________؛ (1383)، مساله حجاب، تهران: انتشارات صدرا.