چگونگی دلالت آیه 33 آل‌عمران بر برگزیدگی آل محمّد (ص)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم قرآنی دانشگاه علوم و م عارف قرآن کریم- آمل

2 استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

چکیده

در آیه 33 سوره «آل‌عمران» به برتری برخی انبیای الهی و خاندان ایشان تأکید شده است. پرسش پژوهش حاضر پیرامون چگونگی دلالت این آیه بر برتری «آل‌محمد (ص)» طبق دیدگاه فریقین است. این مقاله درصدد است با استناد به تفاسیر و روایات فریقین، و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، آرای مفسران فریقین را ذیل آیه 33 آل‌عمران، در توضیح دلالت آیه بر برگزیدگی آل‌محمّد (ص) مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد هر چند آیه به صراحت از «آل‌محمّد (ص)» نام نبرده است؛ امّا با رجوع به تفاسیر و روایات فریقین و هم‌چنین مستند به شواهد قرآنی هم‌چون آیات 54 نساء و 130 صافات و روایاتی که در آن‌ها از لفظ «آل‌محمّد(ص)» به عنوان تفسیر آیه استفاده شده؛ هم‌چنین روایاتی که صلوات خاص بر «آل‌محمّد (ص)» را نقل نموده‌اند و... آیه بر برگزیدگی پیامبر (ص) و عترتش که همان «آل» و از ذرّیه حضرت ابراهیم (ع) می‌باشند، دلالت دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
آلوسی، سیّد محمود؛ (1415ق)، روح­المعانی فی تفسیر القرآن­العظیم، بیروت: دارالکتب­العلمیة.
ابن‏ابى‏حاتم، عبدالرحمن بن محمد؛ (1419ق)، تفسیر القرآن العظیم (ابن ابى­حاتم)،ریاض: مکتبة نزار مصطفى الباز.
ابن بابویه، محمد بن على؛ (1380ش)، علل الشرائع، ترجمه ذهنى تهرانى، قم: بی­جا.
--------------- (1373)، عیون أخبار الرضا (ع)، ترجمه حمیدرضا مستفید، علی­اکبر غفاری، تهران: نشر صدوق.
ابن­حیان، نعمان­بن محمّد؛ (1385)، دعائم­الإسلام، قم: مؤسسه آل­البیت(ع).
ابوحیان، محمّد بن یوسف؛ (1420ق). البحرالمحیط فی تفسیرالقرآن، بیروت: دارالفکر.
ابوالفتوح رازی، حسن­بن­علی؛ (1408ق)، روض­الجنان­وروح­الجنان­فی­تفسیرالقرآن، مشهد: بنیاد پژوهش­های آستان قدس رضوی.
ابن­عقده، احمد؛ (1424)، فضائل امیرالمؤمنین (ع)، قم، انتشارات دلیل.
استرآبادی، علی؛ (1409ق). تأویل­الآیات­ الظاهرة فی فضائل­العترة­الطاهرة، قم: جماعة­المدرسین­فی­الحوزة­العلمیة بقم.
اشکورى، محمد بن على؛ (1373ش)، تفسیر شریف لاهیجى، تهران، دفتر نشر داد.
بخاری، محمد بن اسماعیل؛ (1407ق)، صحیح البخاری، بیروت، دارإبن­کثیر.
بلخی، - مقاتل­بن سلیمان (1423ق)، تفسیر مقاتل­بن سلیمان، بیروت، دارإحیاء التراث­العربی.
بیضاوى، عبدالله بن عمر(1418ق)،أنوار التنزیل و أسرار التأویل (تفسیرالبیضاوى)،بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
حدادیان، عبدالرضا؛ مؤدب، سیدرضا؛ بررسی دلالی روایات تحریف­نما در تفسیر عیاشی، حدیث پژوهی: پاییز و زمستان 1391 ، شماره 8 ، ص141- 166.
حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله؛ (1417ق)، المستدرک علی الصحیحین، مصر، دارالحرمین للطباعة و النشر.
حسکانی، عبیدالله بن عبدالله؛ (1411ق)، شواهدالتنزیل لقواعدالتفضیل، تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
سمرقندی، نصر بن محمّد بن احمد؛ (1416ق)، تفسیر بحرالعلوم، بیروت: دارالفکر.
سیوطی، جلال­الدین عبدالرحمن؛ (1404ق)، الدرالمنثور­فی­تفسیر­المأثور، قم، کتاب­خانه آیت­الله­مرعشی­نجفی.
شوکانى، محمد؛ (1414ق)، فتح القدیر، دمشق: دار ابن کثیر.
طباطبایی، سیّد محمّدحسین؛ (1374ش)، المیزان­فی­تفسیرالقرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه­ مدرسین حوزه­ علمیه قم.
طبرسی، فضل­بن حسن؛ (1375ش)، تفسیر جوامع­الجامع، مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی.
طبرسی، فضل بن حسن؛ (1372ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصرخسرو.
طبری، ابوجعفر محمّدبن­جریر؛ (1412ق)، جامع­البیان­عن­تأویلآی­القرآن، بیروت: دارالمعرفة.
طوسی، محمّدبن­حسن؛ (بی­تا)، التبیان­فی­تفسیرالقرآن، بیروت: دارإحیاءالتراث­العربی.
عیاشی، محمد بن مسعود؛ (1380)، تفسیر عیاشی، تهران: چاپ­خانه علمیه.
فرات کوفی، فرات­بن­ابراهیم؛ (1410ق)، تفسیرالفرات­الکوفی، تهران: وزارت ارشد اسلامی.
قرطبی، محمّد بن احمد؛ (1364ش)، الجامع لأحکام­القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
القشیری النیسابوری، مسلم بن الحجاج ابوالحسن؛ (بی­تا)، المسندالصحیح المختصربنقل العدل عن العدل الی رسول الله صلی الله علیه وسلم، بیروت،دارإحیاءالتراثالعربی.
قمی، علی­بن ابراهیم (1363ق)، تفسیر قمی، تحقیق: طیب موسوی جزایری، قم: دارالکتاب.
ماتریدى، محمد بن محمد؛ (1426ق)، تأویلات أهل السنة (تفسیر الماتریدى)، بیروت: دارالکتبالعلمیة.
مکارم شیرازی، ناصر؛ (1371ش)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب­الإسلامیة.
نعمانی، محمد بن ابراهیم؛ (1397ق)، الغیبة للنعمانی، تهران: نشر صدوق.
نیشابوری، مسلم بن حجّاج؛ (بی­تا)، صحیح مسلم، بیروت، دارالفکر: بی­تا.