بررسی مؤلفه های اداره امور در زندگی اجتماعیِ انبیا (ع) از منظر قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه. قم، ایران

چکیده

مقوله تدبیر، از جمله مؤلفه‌های شاخص در حیات اجتماعی انبیا و اولیای الهی به شمار می‌آید. خداوند، با توجه بر جایگاه بی بدیل آن در نیل به سعادت یا هلاکت انسان، الزامات راهبردی مختلفی را جهت نیل به اهداف و موفقیت آنان در برنامه‌ریزی‌های بلند مدت و بهبود آن، در لابلای آیات قرآن بیان فرموده است. تحلیل و تبیین مؤلفه‌های اداره امور در زندگی اجتماعی انبیا برای نیل به اهداف الهی و انسانی، حائز اهمیت فراوان است که در پژوهش‌های محققان مشاهده نمی‌شود. یافته‌های پژوهش با روش توصیفی - تحلیل مضمون و درون متنی در آیات قرآن، معطوف به این حقیقت مهم است که در امر مدیریت اجتماعی، مؤلفه‌هایی مهم و راهبردی وجود دارد که می‌توان با التزام نظری و عینی به هر یک از آن­ها، هم مدیریت اسلامی را به نمایش گذاشت و هم جامعه اسلامی را در نیل به اهدافش کمک نمود. در نتیجه می­توان مدعی شد که برای نیل به اهداف مطلوب، شناخت محورهای مذکور و عمل به آن­ها از لوازم لاینفک تدبیر و مدیریت اسلامی به شمار می‌آید.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم (1378). ترجمه ناصر مکارم شیرازی، قم: انتشارات نسل جوان.
نهج‌البلاغه (1387ق). ترجمه سید رضی، بیروت: نشر صبحی صالح.
ابن عاشور، محمد بن طاهر (بی­تا). التحریر و التنویر (تفسیر ابن عاشور)، چاپ اول، بیروت: نشر موسسه التاریخ.
ابن فارس، زکریای رازی (1399ق). معجم مقائیس اللغه، بیروت: نشر دارالفکر.
ابن منظور (148ق). لسان العرب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ابوزهره، محمد (بی­تا). زهرة التفاسیر، بیروت: نشر دارالفکر.
افشاری، علی و مصطفی پارسامنش (1396). مدیریت استراتژیک، (کتاب الکترونیک)، تهران.
بیضاوی، عبدالله بن عمر (1418ق). تفسیر انوار التنزیل و اسرار التأویل، بیروت: نشر دار احیاء التراث العربی.
پاتریک لنچیونی (1394). پنج دشمن کار تیمی، ترجمه فضل­الله امینی، تهران: نشر فرا.
خلیل بن احمد، فرهودی (1408ق). العین، بیروت: نشر موسسه الاعلمی.
خمینی، روح الله (1378). صحیفه نور، تهران: نشر موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
جی. دیویدی هانگر و تامس ویلن (1397). مبانی مدیریت استراتژیک، ترجمه: محمد اعرابی و رضا رضوانی، تهران: نشر دفتر پژوهشهای فرهنگی.
دانیل کانمن (1400). تفکر سریع و کند، ترجمه فروغ تالوصمدی، تهران: نشر در دانش بهمن.
رایان هاک (1399). به دنیای مدیریت خوش آمدید، ترجمه: حسین عزیز طائفه و سودابه خادمی، تهران: نشر دوران.
زمخشری، جارالله (1407ق). تفسیر الکشاف، بیروت: نشر دارالکتاب العربی.
سید بن قطب بن ابراهیم الشاذلی (1412ق). تفسیر فی ظلال القرآن، بیروت: نشر دارالشروق.
سید رضی (1398). نهج‌البلاغه، ترجمه شهیدی، تهران: نشر موسسه علمی و فرهنگی.
شعرانی، ابو الحسن (1386). پژوهش‌های قرآنی علامه شعرانی، قم: نشر بوستان کتاب.
صادقی تهرانی، محمد (1406ق). تفسیر الفرقان، تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
طالقانی، سید محمود (1362). تفسیر پرتوی از نور، تهران: نشر شرکت سهامی انتشار.
طباطبایی، سید محمد حسین (1417ق). تفسیر المیزان، قم: نشر جامعه مدرسین.
طبرسی، فضل بن حسن (1412ق). تفسیر جوامع الجامع، قم: نشر مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
طبرسی، فضل بن حسن (1372). تفسیر مجمع البیان، تهران: نشر ناصر خسرو.
علم الهدی، علی بن الحسین (1431ق). تفسیر الشریف المرتضی المسمی بنفائس التأویل، بیروت: نشر موسسه الاعلمی للمطبوعات.
فخر رازی، محمد بن عمر (1420ق). تفسیر مفاتیح الغیب، بیروت: نشر دار احیاء التراث العربی.
فضل الله، سید محمد حسین (1419ق). تفسیر من وحی القرآن، بیروت: نشر دارالملاک.
قرشی، سید علی اکبر (1375). تفسیر احسن الحدیث، تهران: نشر بنیاد بعثت.
قرطبی، محمد بن احمد (1364). الجامع لاحکام القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
کراجکی، محمد بن علی (1410ق). کنزالفوائد، قم: نشر دارالذخائر.
کرمی، محمد (1402ق). التفسیر لکتاب الله المنیر، قم: نشر علمیه.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). اصول کافی، تهران: نشر دار الکتب الاسلامیه.
کوفی، فرات بن ابراهیم (1410ق). تفسیر فرات الکوفی، تهران: نشر موسسه الطبع و النشر فی وزارة الارشاد الاسلامی.
مدرسی، محمدتقی (1419ق). تفسیر من هدی القرآن، تهران: نشر دار محبی الحسین.
مطهری، مرتضی (1379). حماسه حسینی، تهران: نشر صدرا.
مطهری، مرتضی (بی­تا). امامت و رهبری، تهران: نشر صدرا.
مصباح یزدی، محمدتقی (1391). پیش­نیازهای مدیریت اسلامی، قم: انتشارات موسسه امام خمینی.
مغنیه، محمدجواد (1424ق). التفسیر الکاشف، 7جلد، قم: دار الکتاب الإسلامی.
مکارم شیرازی و همکاران، ناصر (1371). تفسیر نمونه، تهران: نشر دارالکتب الاسلامیه.
ملکی، محمدباقر (1414ق). مناهج البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
موسوی سبزواری، سید عبدالاعلی (14009ق). مواهب الرحمن، بیروت: نشر اهل البیت.
نبوی، محمدحسن (1392). مدیریت اسلامی، قم: نشر بوستان.