قرآن و چرایی عذاب الهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی. تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه معارف اسلامی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی. تهران، ایران

چکیده

عذاب الهی در دنیا و آخرت وجود دارد. سنخ عذاب در دنیا و آخرت، از نوع جسمانی و روحانی است. زبان قرآن درباره ­ی عذاب، حقیقی و واقع‌گرا است. هدف اصلی خداوند از خلقت بشر، رسیدن انسان به بهشت و رحمت الهی است، ولی در طول آن هدف، یک غایت تبعی و ثانوی نیز وجود دارد. گناهکار به سبب اعمال ناشایست عذاب می‌شود. به دلیل تفاوت بین دنیا و آخرت فلسفه­ ی مجازات‌های الهی در دنیا و آخرت با هم متفاوت است. سختی‌ها در دنیا به دلایل مختلفی از جمله ارتقاء درجه ­ی مؤمنان، عبرت، تضرع و توبه، آزمایش، عقوبت و عذاب گنهکاران می‌باشد. برای عذاب در آخرت ادله­ ی بسیاری از جمله عدل الهی، ضمانت اجرای تکالیف، لطف، وعید، جزای الهی، تجسم اعمال وجود دارد. درباره­ ی چگونگی رابطه­ ی بین عمل و جزاء، نظرات مختلفی مانند مراتب وجود و ملکات نفسانی ارائه شده است. رابطه­ ی بین عمل و عذاب، تکوینی و حقیقی است نه اعتباری.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم
ابن منظور، محمد بن مکرم بن علی (1414). لسان ­العرب، بیروت: انتشارات دارصادر.
ایجی، میرسید شریف (1325). شرح­ المواقف، قم: نشر الشریف الرضی.
جوادی آملی، عبدالله (1385). تسنیم، قم: نشر اسراء.
حلی، حسن بن یوسف (1385). باب حادی عشر، ترجمه ­ی علی شیروانی، قم: دارالفکر.
ـــــــــــــــــ (1982م). نهج ­ا­لحق و کشف­ الصدق، بیروت: دارالکتاب اللبنانی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412). المفردات فی غریب ­القرآن، محقق: صفوان عدنان الداودی، بیروت: دارالقلم دارالشامیه.
زبیدی، المرتضی محمد بن محمد (1306). تاج ­العروس من جواهرالقاموس، بیروت: انتشارات دارمکتبه ­الحیاه.
زمخشری، محمود بن عمر (1407). الکشاف عن حقائق غوامض ­التنزیل و عیون ­الأقاویل فى وجوه ­التأویل، بیروت: دارالکتاب العربی.
سبحانی، جعفر (1383). منشور جاوید، قم: انتشارات امام صادق (ع).
شعرانی، ابوالحسن (1388). شرح کشف ­المراد، ترجمه ­ی علی شیروانی، قم: موسسه ­ی دارالعلم.
صدرالمتألهین، (1415). تفسیر القرآن‌الکریم، قم: انشارات بیدار.
طباطبایی، محمدحسین (1374). ترجمه ­ی تفسیر المیزان، قم: انتشارات اسلامی.
طبرسی، فضل بن حسن (1360). مجمع ­البیان، ترجمه ­ی احمد بهشتی، تهران: انتشارات فراهانی.
ـــــــــــــــــــ (1372). مجمع ­البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو.
طبری، محمد بن جریر (1412). جامع ­البیان فى تفسیر القرآن (تفسیر الطبرى)، لبنان: انتشارات دارالمعرفه.
طوسی، خواجه نصیرالدین (1318). آغاز و انجام جهان، شیراز: انتشارات جهان ­نما.
ـــــــــــــــــــــ (1405). تلخیص ­المحصل، بیروت: دارالاضواء.
طوسی، محمد بن حسن (1406). الإقتصاد فیما یتعلق بالاعتقاد، لبنان: دارالاضواء.
فخر رازی (1420). التفسیر الکبیر (مفاتیح ­الغیب)، بیروت: انتشارات داراحیاء الثراث العربی.
فراهیدی، خلیل ابن احمد (1409). کتاب العین، قم: دارالهجره.
قاضی عبد الجبار، احمد (1416). شرح اصول خمسه، حاشیه و تعلیق: امام احمد بن الحسین بن ابی هاشم، تحقیق: دکتر عبدالکریم عثمان، قاهره: انتشارات مکتبه وهبه.
قدردان قراملکی، محمدحسن (1387). جهنم چرا، قم: انتشارات موسسه­ ی فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان (منبع دیجیتالی).
کلینی، محمد بن یعقوب (1379). اصول کافی، ترجمه و شرح محمدباقر کمره‌ای، تهران: انتشارات دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
مصباح‌یزدی، محمدتقی (1391). معارف قرآن، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مطهری، مرتضی (1371). عدل الهی، تهران: انتشارات صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر (1376). معاد و جهان پس از مرگ، قم: انتشارات سرور.
ــــــــــــــــــ (1386). پیام قرآن، جلد 4، تهران: انتشارات دارالکتب اسلامیه.
ــــــــــــــــــ (1377). پیام قرآن، جلد 6، تهران: انتشارات دارالکتب اسلامیه.
ــــــــــــــــــ (1382). برگزیده­ ی تفسیر نمونه، تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران (1371). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.