نوآوری سید قطب در زیبایی شناسی بیانی قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

سطح چهار فقه و اصول و مدرس جامعه المصطفی العالمیه . قم، ایران

چکیده

یکی از پژوهش‌های قرآنی که همواره مورد توجه مفسّرین قرآن کریم و ادبا بوده، تحلیل خارق‌العادگی‌های قرآن کریم در زمینه بیان و اعجاز بیانی است. اما در بین وجوه اعجاز بیانی، بررسی جنبه‌های هنری و زیبایی‌شناسی کمتر مورد توجه قرار گرفته و به قواعد مرسوم در کتب بلاغت، محدود شده است. از طرفی سید قطب به عنوان ادیب و مفسّر قرآن کریم نگاه متفاوتی به زیبایی‌های قرآن کریم دارد که به خوبی تبیین نشده و تفاوت آن با دیگر تحلیل‌های بلاغی برجسته نشده است. از این رو ضرورت داشت تحقیق جامعی در مورد وجه تمایز زیبایی‌شناسی قرآن کریم در نگاه سید قطب و بزرگان قبل از او در زمینه تفسیر ادبی قرآن کریم صورت بگیرد. بر این اساس در تحقیق پیش رو با روش تحلیلی ابتدا سیر تاریخی درک زیبایی‌های قرآن کریم در سه مرحله درک فطری، درک پراکنده زیبایی‌ها و درک قواعد فراگیر مطرح شده، سپس ورود برخی شخصیت‌ها قبل از سید قطب به این موضوع بررسی شده و در نهایت وجوه تمایز نگاه سید قطب در مقایسه با دیگر ادبا در چند نمونه قرآنی تطبیق شده و از جهت نظری در سه زمینه کلی بودن نگاه سید قطب و جزئی بودن نظر اهل بلاغت، عدم تمرکز بر قواعد بلاغی و تفاوت در زیرساخت‌ها قرار می‌گیرد و بعد از آن به نوآورانه بودن تحلیل زیبایی‌شناختی سید قطب در نگاه ادبا و مفسرین بعد از او اشاره شده است.  

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم
جرجانی، عبدالقاهر (بی‌تا)، دلائل الاعجاز، قاهره، دار المعارف.
الخالدی، صلاح عبدالفتاح (1421 ه‍.ق)، المنهج الحرکی فی ظلال القرآن، اردن، دارعمار، چاپ دوم.
ـــــــــــــــــــــ (1437 ه‍.ق)، نظریه التصویر الفنی عند سیدقطب، اردن، دارالفاروق، چاپ اول.
خطیب قزوینی، محمد بن عبدالرحمن (1413 ه‍.ق)، الایضاح فی علوم البلاغه، المعانی والبیان و البدیع، قاهره، المکتبه الازهریه للتراث، چاپ سوم.
زمخشری، محمود بن عمر (1408 ه‍.ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل، بیروت، دارالکتاب العربی.
قطب، سید (1423 ه‍.ق)، التصویر الفنی فی القرآن، قاهره، دارالشروق، چاپ شانزدهم.
ـــــــــ (1424 ه‍.ق)، النقدالادبی اصوله و مناهجه، قاهره، دارالشروق، چاپ هشتم.
ـــــــــ (1403 ه‍.ق)، کتب و شخصیات، قاهره، دارالشروق، چاپ سوم.
ـــــــــ (1427 ه‍.ق)، مشاهد القیامه فی القرآن، قاهره، دارالشروق، چاپ شانزدهم.
النقاش، رجاء (1977م)، منهج سید قطب فی تفسیر القرآن، نشریه الهلال، شماره 2.
النویهی، محمد (1949م)، ثقافه الناقد الادبی، قاهره، مطبعه لجنه التألیف و الترجمه و النشر، چاپ اول.