تحلیل و اثبات امامت حضرت علی (ع) با نقد و بررسی تطبیقی آیۀ 55 سورۀ مائده ازمنظر طبرسی و آلوسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران

2 دانشیار، گروه معارف دانشگاه نیشابور، مشهد، ایران.

چکیده

آیۀ 55 سورۀ مائده (آیۀ ولایت) یکی‌از مهم‌ترین آیاتی است که شیعیان به‌واسطۀ آن دربارۀ امامت بلافصل حضرت علی (ع) استدلال‌کرده‌اند. بااین‌وجود، مخالفان این باور، ازجمله آلوسی شبهاتی به آن واردکرده‌اند. ازهمین‌رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی آیۀ ولایت ازمنظر طبرسی و آلوسی به‌دنبال پاسخ به این پرسش بوده‌است که این دو مفسر چه دیدگاهی دربارۀ آیۀ مذکور داشته‌اند؟ روش پژوهش توصیفی _ تحلیلی بوده و گردآوری اطلاعات بااستفاده‌از منابع کتابخانه انجام‌گرفته ‌ست. پس‌از بررسی شأن نزول آیه، تفاوت ولی و رکوع ازمنظر آن‌ها بررسی شده و نتایج تحقیق نشان‌داده‌است که طبرسی ولی را به‌معنای سرپرست و آلوسی به‌معنای یاور و دوست تعبیرکرده‌است. هم‌چنین، طبرسی رکوع را به‌معنای حقیقی؛ یعنی همان رکوع در نماز دانسته و آلوسی به‌معنای خضوع و تواضع تعبیرکرده‌است که با بررسی معنای واژه‌های مذکور در کتب لغت و آیات قرآن و بررسی‌هایی که انجام‌گرفته‌است این نتیجه به‌دست‌می‌آید که ولی در آیه به‌معنای سرپرست و رکوع به‌معنای رکوع در نماز به‌کاررفته‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابراهیمی‌راد، محمد، (1386)، «نقد شبهۀ آلوسی بر امامت ائمه (ع) در آیۀ ولایت»، مقالات و بررسی‌ها، 1386، شمارۀ 84، ص12-1.
ابن درید، محمد بن حسن، (1987)، جمهرة اللغه. بیروت، دارالعلم للملایین.
ابن شهرآشوب، محمدبن علی، (1390)، مناقب آل ابی طالب، قم، المکتبه الحیدریه.
ابن فارس، احمد، (1404)، معجم مقیاس اللغة، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن کثیر دمشقی، اسماعیل، (1419)، تفسیرالقرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیه.
آلوسی، سیدمحمود، (1415)، روح‌المعانی فی تفسیرالقرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت، دارالکتب‌العلمیه.
ابن عطیه اندلسی، عبدالحق بن غالب، (1422)، المحرز الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، بیروت، دارالکتب العلمیه.
جوادی آملی، عبدالله، (1390)، تفسیر تسنیم، قم، اسراء.
حلی، حسن بن یوسف، (1407)، کشف المراد، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
حویزی، عبد علی، (بی‌تا)، تفسیر نورالثقلین، تهران، دارالکتب العلمیه.
دینوری، ابن قتیبه، (بی‌تا)، الامامة و السیاسة ـ تاریخ الخلفا، بی‌جا، موسسه الحلبی و شرکاه.
رازی، ابوالفتوح، (1375)، روح‌الجنان فی تفسیرالقرآن، بی‌جا، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1992)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت، دارالعلم.
زخیلی، وهبه بن مصطفی، (1422)، تفسیر الوسیط، دمشق، دارالفکر.
زمخشری، محمود بن عمر، (1979)، أساس البلاغه، بیروت، دارالصادر.
سیوطی، جلال‌الدین، (1404)، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
طبرسی، فضل بن حسن، (1372)، مجمع‌البیان، تهران، ناصرخسرو.
طبری، محمدبن جریر، (1412)، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت، دارالمعرفه.
طوسی، محمد بن حسن، (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، جلد3، بیروت، دار احیاء‌التراث‌العربی.
طیب‌حسینی، محمود و خادم‌زاده یگانه، هاجر، (1399)، «بررسی تطبیقی آیه ولایت ازمنظر آلوسی و علامه طباطبایی»، مطالعات تطبیقی قرآن و حدیث، سال هشتم، شمارۀ 14، ص 7-31.
غزالی، محمد، (بی‌تا)، المستصفی فی علم الاصول، بیروت، دارالکتب العلمیه.
فخررازی، محمد بن عمر، (1375)، مجمع‌البحرین، تهران، کتابفروشی مرتضوی.
فراهیدی، خلیل بن احمد، (1410)، کتاب العین، قم، هجرت.
فیاض، محمداسحاق، (بی‌تا)، محاضرات فی اصول فقه، بی‌جا، امام موسی صدر.
قندوزی، سلیمان، (1416)، ینابیع الموده لذوی القربی، چاپ اول، بی‌جا، دارالاسوه.
گروه نویسندگان، (2004)، المعجم‌الوسیط، مصر، مکتبه الشروق الدولیه.
مجلسی، محمدباقر، (1403)، بحار الانوار، چاپ دوم، بیروت، مؤسسه وفا.
مراغی، احمدمصطفی، (بی‌تا)، تفسیرالمراغی، بیروت، دارالفکر.
مغنیه، محمدجواد، (1424)، تفسیر الکاشف، جلد3، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
مفید، محمد بن محمد، (1414)، تفسیر القرآن المجید، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات.
مکارم شیرازی، ناصر، (1374)، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
ـــــــــــــــــــ، (1387)، آیات ولایت در قرآن، قم، نسل جوان.
نیشابوری، مسلم بن حجاج، (بی‌تا)، صحیح مسلم، بیروت، دارالحیاء‌التراث‌العربی.