شیطان در آموزه‌های قرآن کریم و کتاب مقدس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه بین المللی امام خمینی

2 دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین

چکیده

شیطان، یکی از مفاهیم مهم و چالش برانگیز ادیان، به ویژه یهود، مسیحیت و اسلام به شمار می رود و از منظر آن‌ها سرنوشت آدمی به گونه‌ای در رویارویی با شیطان رقم خواهدخورد. پس آموزه‌های ناب و اصیل متون وحیانی می‌تواند مومنین را در قبال این دشمن قسم خورده، آماده و مصون نگه دارد. مطالعه­ و بررسی تحلیلی-تطبیقی قرآن و کتاب مقدس، ما را در تبیین ماهیت، اوصاف و جایگاه شیطان درنظام هستی و مشترکات و تمایزات آن در این دو کتاب، یاری خواهد ساخت. در هر دو منبع، شیطان مانند انسان موجودی ذی شعورو مختار،اما عاصی و رانده شده از درگاه الهی، دشمن و از عوامل گمراهی آدمی معرفی می‌شود. اما ماهیت و گاه عملکرد شیطان در قرآن و کتاب مقدس با یکدیگر متفاوت است. او در قرآن از جنس جن و در کتاب مقدس، هم­نوع فرشتگان قلمداد شده است. حیطه‌ی قدرتش در کتاب مقدس تا تسلط بر انبیا(ع) و گمراه نمودن آن­ها و نفوذ در برخی امور تکوینی مانند مرگ گسترش می­یابد، حال آن‌که قرآن حداکثر میزان عملکرد او را در گمراهی انسان، وسوسه و دعوت به شر و بدی می­داند و راهی برای او در تسلط بر اولیاء و مخلصین قائل نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. قرآن کریم.
  2. ابن بابویه، محمد بن على؛ (1362ش)، الخصال، مصحح علی‌اکبر غفاری، قم: مکان چاپ قم.
  3. ـــــــــــــــــــــ ؛ (1406ق)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم: دار الشریف الرضی قم.
  4. ـــــــــــــــــــــ ؛ (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم.
  5. ابن‌ابی‌الحدید، عبد الحمید بن هبة الله‏؛ (1404ق)، شرح نهج‌البلاغه، مصحح: ابراهیم، محمد ابوالفضل، مکتبة آیت‌الله مرعشی نجفی.
  6. ابن‌خلدون؛ (بی‌تا)، مقدمه ابن‌خلدون، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  7. ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم؛ (1414ق)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
  8. امین، سیدمحسن؛ (1406ق)، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات.
  9. تهانوی، محمدعلی؛ (1996م)، موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون والعلوم، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
  10. تهرانی، شیخ آقابزرگ؛ (1408ق)، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ناشر اسماعیلیان، قم: کتابخانه اسلامیه.چ
  11. جرجانی، میرسیدشریف؛ (1412ق)، التعریفات، تهران: ناصرخسرو.
  12. جوادی آملی، عبدالله؛ (1388-1389ش)، تفسیر تسنیم، ج 8-14-15، قم: ناشر اسراء.
  13. راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد؛ (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، به تحقیق صفوان عدنان داوری، بیروت: دار العلم الدارالشامیه.
  14. زمخشری، محمود؛ (1407)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی.
  15. شریف رضی، ابو الحسن محمد الرضی بن الحسن الموسوی؛ (1384ش)، نهج‌البلاغه، به تحقیق صبحی صالح، قم: دارالحدیث للطباعة و النشر.
  16. شیخ مفید؛ (1413ق)، اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات، قم: کنگره جهانی شیخ مفید.
  17. صدر المتألهین شیرازى، محمد بن ابراهیم؛ (1383ش)، شرح أصول الکافی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  18. طریحی، فخرالدین؛ (1357)، مجمع البحرین، تحقیق سیداحمد حسینی، تهران: ناشر کتابفروشی مرتضوی.
  19. عمید زنجانی، عباسعلی؛ (1386ش)، قواعد فقه، جلد سوم، بخش حقوق عمومی، ناشرسازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها.
  20. فیومی، احمدبن‌محمد؛ (بی‌تا)، بی‌جا، مصباح المنیر.
  21. فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد؛ (1410ق)، کتاب العین، قم: انتشارات هجرت.
  22. قمی، شیخ عباس؛ (1356ش)، الدّرّ النّظیم فی لغات القرآن الکریم، به تحقیق رضا استادی و ترجمه‌ سید محمدصادق عارف، ایران، مشهد، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی.
  23. کلینى، محمد بن یعقوب؛ (1429ق)، کافی (ط - دار الحدیث) قم.
  24. ـــــــــــــــــــ ؛ (1407)، اصول کافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  25. مهیار، رضا؛ (بی‌تا)، فرهنگ ابجدی عربی فارسی: ناشر اسلامی.
  26. مطهری مرتضی؛ (1358ش)، مجموعه آثار.
  27. مجلسی، محمدباقر؛ (1403ق)، بحارالانوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة الاطهار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.