نقد انگاره افسانه بودن داستان هاروت و ماروت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد جامعه المصطفی العالمیه قم

2 عضو هیئت علمی دانشکده علوم قرآنی زابل

3 دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

چکیده

در سال‌های اخیر شبهات قرآنی از طریق محیط‌های مجازی فزونی گرفته است. یکی از این موارد، کتابی به نام «نقد قرآن، دکتر سُها» است. وی در یکی از نقد‌های خود، داستان هاروت و ماروت را افسانه پنداشته و علی رغم ثبت تاریخ بابل، بیان می‌کند که هیچ سند تاریخی و باستان شناسی در تایید آن وجود ندارد، همچنین فرستادن فرشتگان برای تعلیم سحر به جای هدایت مردم را کاری ظالمانه‌ قلمداد می‌کند.
شبهه‌ی دکتر سها براین مبنا استوار است که هاروت و ماروت فرشتگانی بودند که خداوند آنها را فرستاد تا به مردم سحر یاد بدهند و آن دو، این کار را انجام دادند و مردم به وسیله سحر بین زن و شوهر جدایی انداختند و در تاریخ بابل سندی که این مطلب را تایید کند وجود ندارد، پس افسانه‌ای بیش نیست.
در پاسخ باید گفت که با توجه به آیه‌ی شریفه و سیاق آیات قبل، هاروت و ماروت انسان‌های صالحی بودند که سحر، آموزش نمی‌دادند؛ بلکه در مقابل، معارف الهی را تعلیم می‌دادند؛ ولی مردم، خلاف آن تعالیم، عمل می‌کردند. ثانیا منظور از «المرء و زوجه» زن و شوهر نیست؛ بلکه انسان و قرین او مد نظر است. ثالثا علوم تجربی می‌تواند وجود چیزی را اثبات کند؛ ولی نمی‌تواند ادعا کند چون مدرکی دال بر تایید آن نیست، پس افسانه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. قرآن کریم، ترجمه محمد مهدی فولادوند.
  2. ابن فارس، احمد بن فارس، (1404ق)، معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبد السلام محمد هارون، قم: مکتبه الاعلام الاسلامی.
  3. ایازی، محمد علی، (1378ش)، قرآن و فرهنگ زمانه، تهران: کتاب مبین.
  4. بیضاوی، عبدالله بن عمر، (1418ق)، أنوارالتنزیل و أسرار التأویل، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  5. خرّمشاهی، بهاء الدین، بهار (1374ش)، «بازتاب فرهنگ زمانه در قرآن کریم»، مجلة بینات، شماره 5، ص 97-90.
  6. ذکاونی قراگزلو، علیرضا، بهار (1374ش)، «زبان قرآن»، مجله بیّنات،‌ ش 5، ص 74 به بعد.
  7. راغب اصفهانی، حسین بن محمّد، (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی، بیروت: دارالقلم.
  8. رضا، محمد رشید، (1990م)، تفسیرالقرآن الحکیم(المنار)، مصر: الهئه المصریه العامه للکتاب.
  9. رضایی اصفهانی، محمد علی، (1392ش)، منطق، تفسیر قرآن(1)، قم: مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی.
  10. ــــــــــــــــــــــــ، (1393ش)، منطق، تفسیر قرآن(4)، قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی.
  11. رضایی، حسن رضا، (1383ش)، بررسی شبهات قرآن و فرهنگ زمانه، قم: مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه علمیه.
  12. سروش، عبدالکریم، (1379ش)، بسط تجربه نبوی، تهران: موسسه فرهنگی صراط.
  13. سها، (1391ش)، نقد قرآن، بی­نا.
  14. طالب تاش، مجید، شهریور (1382ش)، «تأثیرناپذیری قرآن از فرهنگ زمان نزول»، مجله گلستان قرآن، ش 157، 22-18)
  15. طباطبایی، سیّد محمد حسین، (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم.
  16. طبرسی، فضل بن حسن، (1372ش)، مجمع البیان لعلوم القرآن، تهران: ناصر خسرو.
  17. طبری، محمد بن جریر، (1412ق)، جامع البیان فی تاویل آی القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
  18. فراستخواه، مقصود، تابستان و پاییز (1376ش)، قرآن،آراء و انتظارات گوناگون. مجله دانشگاه انقلاب. ش110، ص 142-127.
  19. فراهیدی، خلیل بن احمد، (1409ق)،  کتاب العین، قم: انتشارات هجرت.
  20. فیّومی، احمد بن محمّد، (1414ق)، مصباح المنیر، قم: موسسه دارالهجره.
  21. قرشی، سیّد علی اکبر، (1371ش)، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیّه.
  22. مصطفوی، حسن، (1368ش)، التحقیق فی کلمات القرآن، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  23. ــــــــــــــ، (1380ش)، تفسیر روشن، تهران: بنیاد ترجمه و نشر کتاب.
  24. معرفت، محمد هادی، (1379ش)، تفسیر و مفسران، قم: موسسه فرهنگی التمهید.
  25. مغنیه، محمّد جواد، (1424ق)، تفسیر الکاشف، تهران: دارالکتب الاسلامیّه.
  26. نجفی خمینی، محمّد جواد، (1398ق)، تفسیر آسان، تهران: انتشارات اسلامیه.
دوره 4، شماره 8
اسفند 1396
صفحه 38-13
  • تاریخ دریافت: 02 فروردین 1396
  • تاریخ بازنگری: 25 شهریور 1396
  • تاریخ پذیرش: 30 اردیبهشت 1397