تجلّی اخلاق فردی در سوره قصص

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

2 دانشجو دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم قرآنی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

چکیده

در این پژوهش به بررسی فضایل اخلاق فردی در سوره قصص پرداخته شد. از داستان حضرت موسی (ع) و سایر افراد مطرح در سوره، نکات بسار مهمی در بُعد اخلاق فردی قابل برداشت است. از نکات اخلاقی استنباط شده از اعمال موسی (ع) می­توان به فضایلی همچون اخلاص در نیت، شکرگزاری، شجاعت، امیدواری و دعا را نام برد. از فضایل اخلاقی سایر افراد مطرح در داستان، می­توان به رازداری مادر و خواهر موسی (ع) که سال‌ها راز او را کتمان کردند، اشاره کرد که این کار جان موسی (ع) را حفظ کرد و «حیاء» را به عنوان بارزترین ویژگی اخلاقی دختران شعیب (ع) عنوان کرد که در نحوه حرکت و نوع سخن گفتن آنان با موسی (ع) نمود یافته است. همچنین فضایل اخلاقی دیگری چون، اعراض از لغو، شکیبایی در برابر مصایب و نیکوکاری از سوره مبارکه قصص برداشت می‌شود که شناخت و آراسته شدن به این فضایل در نیل به سعادت دنیوی و اخروی موثر است.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم. ترجمه محمد مهدی فولادوند، (1418ق)، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى.
ابن منظور، محمد بن مکرم، (1416ق)، لسان العرب، ج1، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
بید هندی باقری، ناصر، (1363ش)، گنج حکمت یا احادیث منظوم، قم: کتاب فروشی و نشر روح.
بیگی، روح الله، (1389ش)، ارزشهای اجتماعی در قرآن، قم: اسوه.
حائری تهرانی، میر سیدعلی، (1377ش)، مقتنیات الدررو ملتقطات الثمر، ج8، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
حرانی، ابن شعبه، (1404ق)، تحف العقول، قم: موسسه انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
حسینى همدانى، محمد حسین‏، (1404)، انوار درخشان در تفسیر قرآن، ج12، ‏تهران‏: کتابفروشى لطفى.
حسینی زبیدی، محمدمرتضى، (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دارالفکر.
حقی بروسوی، اسماعیل، (بی‌تا)، تفسیر روح‌البیان، ج6، بیروت: دارالفکر.
دانشمندی، مرتضی، (1378ش)، بشارت، قم: مؤسسه معارف اسلامی امام رضا، شماره 11.
دراز، محمد عبدالله، (1387ش)، آیین اخلاق در قرآن، مشهد: آستان قدس رضوى.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد، (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دار القلم.
صدر المتألهین، محمد بن ابراهیم صدر الدین شیرازى‏، (1383ق)، اسفار اربعة، تهران: دار المعارف الاسلامیه.
طباطبایى، محمدحسین، (1374ش)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، ج16، قم: دفتر انتشارات اسلامی، پنجم.
طیب، سید عبدالحسین،(1369ش)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج10، تهران: انتشارات اسلام.
عبداللهیان، محمد،(1382ش)، بشارت، شماره36، قم: مؤسسه معارف اسلامی امام رضا (ع).
غزالى، ابو حامد، (1402 ق)، احیاء العلوم‏ (الاحیاء)، بیروت: دار المعرفة.‏
فتحعلی خانی، محمد، (1389ش)، آموزه­های بنیادین علم اخلاق، قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی، سوم.
قرائتی، محسن، (1383ش)، تفسیر سوره قصص، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
قرشی، سید علی اکبر، (1377ش)، تفسیر احسن الحدیث، ج8، تهران: بنیاد بعثت.
کلینی، محمد بن یعقوب، (1362ش)، اصول کافی، ج2، تهران: اسلامیه، دوم.
مجلسی، محمدباقر، (1404ق)، بحارالانوار الجامعة لدرر أخبار الائمة الاطهار، ج67، بیروت: موسسه الوفاء.
محدثی، جواد،(1390ش)، درسنامه­ی اخلاقی، قم: انتشارات بین‌المللی ترجمه و نشر مصطفی.
محمدی راد، حمید، (1380ش)، بهسازی دل، قم: دارالنشر اسلام.
مدرسى، محمدتقى، (1419ق)، من هدى القرآن، ج9، تهران: دار محبی الحسین.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، (1382ش)، دایرة المعارف قرآن کریم، ج2، قم: بوستان کتاب قم.
مسکویه، ابوعلی، (1375ش)، کیمیای سعادت، ترجمه: میرزاابوطالب زنجانی، تصحیح ابوالقاسم امامی، تهران: نقطه.
مصباح‌یزدی، محمدتقی، (1376ش)، اخلاق در قرآن، ج1، قم: نشر مؤسسه­ی آموزشی امام خمینی.
معلّمی، حسن، (1388ش)، مبانی و معیارهای اخلاق، قم: مرکز نشر خواهر.
مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، (1374ش)، تفسیر نمونه، ج16، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
مکارم شیرازی، ناصر، (1381ش)، اخلاق در قرآن، ج1، قم: مدرسه­ی امام علی ابن ابی طالب (ع)، سوم.
موسوی لاری، مجتبی، (1347ش)، بررسی مشکلات اخلاقی و روانی، تهران: انتشارات صدر، دوم.
نوری، حسین، (1408ش)، مستدرک الوسائل، ج11، قم: مؤسسه آل بیت.
هیئت، محمدامین، (1380ش)، اخلاق اسلامی، قم: دارالانصار.