تأثیرگذاری پیش‌دانسته‌های موجه مفسر در تفسیر قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

2 استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم. قم، ایران

3 دکترای طب سنتی؛ دانش‌آموخته کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث. قم، ایران

4 استادیار انقلاب اسلامی گروه معارف دانشکده ادبیات، دانشگاه لرستان. قم، ایران

چکیده

هنگام تفسیر قرآن برخی اطلاعات در ذهن مفسر وجود دارد که نمی‌توان منکر این اطلاعات و محفوظات شد. این اطلاعات دارای تأثیراتی در هنگام تفسیر بر روی مفسر هستند. این نوشتار به روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به بررسی مجاری تأثیر پیش ­دانسته‌های مفسر در تفسیر قرآن پرداخته و دستاوردهایی را به دنبال داشته است؛ به این صورت که بعد از بررسی‌های صورت گرفته، دانسته شد که پیش­ دانسته‌های مفسر به چند دسته تقسیم می‌شوند: برخی از آن­ها بدیهی‌اند، برخی دیگر غیربدیهی. برخی دیگر هماهنگ با ظواهر قرآن هستند یا ناهماهنگ‌اند. اما دراین ‌بین برخی از پیش ­دانسته‌های موجهی هست که تأثیراتی بر مفسر دارند؛ از قبیل اینکه ابزار و لوازم تفسیر آیات‌اند یا اینکه مبانی تفسیر و اصول و قواعد را در اختیار مفسر قرار می‌دهند و دیگر اینکه باعث مسئله‌سازی و باز نمودن دید مفسر شده و  محتوای آیات را تأیید و تبیین می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم
ابوالفتوح رازی، حسین بن علی (1408 ق). روض ­الجنان و روح ­الجنان، مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی.
آندلسی، محمد بن یوسف (1412 ق). البحر المحیط فی التفسیر، بیروت: دارالفکر.
بیضاوی، عبدالله بن عمر (1418 ق). انوار التنزیل و اسرار التاویل، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
جوادی آملی، عبدالله (1378 ش). تسنیم: تفسیر قرآن کریم، قم: مرکز نشر اسراء.
الزرکشی، بدرالدین محمد بن عبدالله (1415 ق). البرهان فی علوم القرآن، بیروت: دارالمعرفة.
زمخشری، محمود بن عمر (بی­تا). الکشاف عن حقایق، قم: ادب ­الحوزه.
سیوطی، جلال­ الدین عبدالرحمن (1363 ش). الإتقان فی علوم القرآن، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بی­جا: انتشارات رضی.
شیبانی، محمدبن‌حسن (1413 ق). نهج‌­البیان عن کشف معانی القرآن، تهران: بنیاد دائرة المعارف اسلامی.
صادقی، محمد (1408 ق). الفرقان فی تفسیر القرآن، قم: فرهنگ اسلامی.
صدر، سید محمدباقر (1408 ق). دروس فی علم الاصول، بی­جا: مجمع الشهید الصدرالعلمی.
الطباطبایی، السید محمدحسین (1417 ق). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعه ­ی مدرسین.
طبرسی، فضل بن حسن (1408 ق). مجمع البیان لعلوم القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
طوسی، محمد بن الحسن (1409 ق). التبیان فی تفسیر القرآن، قم: مکتب الإعلام الاسلامی.
طیب، عبدالحسین، (1378 ش). اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات اسلام.
کاشفی سبزواری، حسین بن علی (1369 ش). مواهب علیه، تهران: سازمان چاپ و انتشارات اقبال.
کلینی، محمد بن یعقوب (1363 ش). الکافی، تصحیح و تعلیق علی‌اکبر الغفاری، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
معرفت، محمدهادی (1372 ش). «قلمرو معارف قرآن و ارزش فهم ما از قرآن» (گفتگو)، معرفت، ش 6، پاییز، ص 5 ـ 11.