کاربست سیره در تفسیر قرآن کریم، مطالعه‌ی موردی تفسیر روح‌المعانی

تقی زاده چیمه, فرشته; شاهرودی, محمدرضا

doi:10.22049/quran.2024.28741.1414

کاربست سیره در تفسیر قرآن کریم، مطالعه‌ی موردی تفسیر روح‌المعانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال. تهران، ایران

² دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران. تهران، ایران

10.22049/quran.2024.28741.1414

چکیده

کاربست سیره در تفسیر قرآن کریم در ارتباط با آیاتی که به طور مستقیم به سیره‌ی پیامبر (ص) مربوط می‌شود، از اصول تفسیر محسوب می‌گردد. به علاوه سیره باید در تبیین آیات دیگر نیز مورد توجه قرار گیرد؛ چرا که سیره، ابعادی از بیان لازم در تفسیر آیات را که دیگر مدارک از ارائه‌ی آن ناتوان‌اند، میسر می‌سازد. آن‌ سان که شناخت سیره‌ی پیامبر (ص)، ما را از تحریفات معنوی و خرافات راه‌یافته به ساحت قرآن و سردرگمی‌هایی که ممکن است در مقام شناخت و تفسیر قرآن با آن روبه‌رو شویم، رها می‌کند. در میان تفاسیری که به سیره‌ی پیامبر (ص) نیز عنایت داشته «روح‌المعانی» است که به‌ عنوان یکی از منابع مهم تفسیری اهل‌سنت و در حکم دائره‌المعارف تفسیری و جامع آراء پیشینیان در نظر گرفته می‌شود. اما به این مسئله که کاربست سیره در تفسیر روح‌المعانی تا چه حد به‌درستی صورت‌گرفته، تاکنون در مطالعات پیشین پرداخته نشده است؛ لذا در این پژوهش به شیوه‌ی توصیفی - تحلیلی و با مطالعه‌ی موردی، آیات تطهیر، مباهله و شرح صدر که عدم توجه به سیره در فهم آنها تفسیر ناقصی از این آیات ارائه می‌دهد، در روح‌المعانی مورد بررسی قرار گرفته و نتایج آن نشان می‌دهد که آلوسی با وجود عنایت به سیره‌ی پیامبر (ص)، شیوه‌ی علمی صحیحی در پیش نگرفته و علاوه بر گزینشی عمل‌کردن در بهره‌گیری از سیره با نگاه غیرجامع خود، تفسیری ناصحیح و غیرعلمی از این آیات ارائه کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات