رویکرد قرآنی در تحلیل ماهیت تکلم الهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد فقه و حقوق اسلامی دانشگاه تبریز. تبریز، ایران

چکیده

یکی‌ از گزاره‌های‌ کلامی قرآنی در قرآن کریم‌ این‌ گزاره است‌ که‌ «خدا متکلم‌ است‌». آیات قرآن کریم و روایت معصومان به این گزاره پرداخته و بر آن تأکید نموده‌اند. موضوع‌ این‌ گزاره‌، خدا و محمول‌ آن‌، تکلم‌ و سخن‌ گفتن‌ خداست‌. ما در مورد تفسیر این‌ محمول‌ که‌ دلالت‌ بر سخن‌ گفتن‌ خدا می‌کند و نیز چگونگی تبیین‌ تکلم‌ خدا و نحوة‌ انتساب‌ تکلم‌ به‌ او،‌ با مشکل جدی مواجه ‌هستیم‌ و از آنجایی که فلسفة‌ زبان‌ دینی‌، این‌گونه مسائل را مورد بحث قرار می‌دهد، این مقاله در صدد ‌است گزارة‌ مذکور را از دیدگاه فلسفة زبان دینی با رویکرد آیات قرآن کریم بررسی، تحلیل و تبیین‌ کند و یک راه حل قرآنی را برای مشکل مذکور بر اساس آیات قرآن کریم و با روش عقلانی تفسیر آیات قرآنی، استخراج و ارائه کند. مهم‌ترین یافتة تحقیق این نتیجه است که تکلم خدا، با رویکرد آیات قرآنی قابل ارائه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم
ابن‌ حنبل‌، احمد (بی‌تا)، السنن‌، بیروت‌، داراحیاء التراث‌ العربی‌، بی‌چا.
استیور، دان‌. آر (1380)، فلسفة‌ دین‌، ترجمة‌ حسین‌ نوروزی‌، تبریز، موسسة‌ تحقیقاتی‌ علوم‌اسلامی‌ ـ انسانی‌ دانشگاه‌ تبریز، چاپ‌ اول‌.
ایزوتسو توشی‌ هیکو (بی‌تا)، ارتباط‌ غیرزبانی‌ میان‌ خدا و انسان‌، ترجمة‌ احمد آرام‌، بی‌جا، انتشارات‌ بعثت‌.
جوادی‌ آملی‌، عبدالله (1368)‌، پیرامون‌ وحی‌ و رهبری‌، قم‌، چاپخانة‌ علامة‌ طباطبایی‌، چاپ‌ اول.
ــــــــــــــــ  (1364)‌، تفسیر موضوعی‌ قرآن‌، قم‌، انتشارات‌ رجاء، چاپ‌ اول‌.
خرمشاهی‌، بهاءالدین (1361)‌، پوزیتویسم‌ منطقی‌، تهران‌، انتشارات‌ علمی‌ و فرهنگی‌.
صدرالدین‌ الشیرازی‌ (بی‌تا)، محمد بن‌ ابراهیم‌، الاسفار الاربعه، تهران‌، المکتبة‌ المرتضویه‌، .
صبحی‌ صالح (1395)‌، نهج‌‌البلاغه‌، قم‌، مرکز بحوث‌ الاسلامیه، بی‌چا.
طباطبایی‌، محمدحسین (بی‌تا)‌، المیزان‌، تهران‌، انتشارات‌ دارالکتب‌ الاسلامیه‌، بی‌چا.
علی‌زمانی‌، امیرعباس (1375)‌، زبان‌ دین‌، قم‌، مرکز انتشارات‌ دفتر تبلیغات‌ اسلامی‌، چاپ‌اول‌.
قاضی‌، عبدالجبار (بی‌تا)، الابانة‌، قاهرة‌ مکتبة‌ القاهرة‌، بی‌چا.
کاسیرر، ارنست (1366)‌، زبان‌ و اسطوره‌، ترجمة‌ محسن‌ ثلاثی‌، تهران‌، نشر نقره.
ویتگنشتاین‌، لودویگ‌ (1370‌)، رسالة‌ منطقی‌ ـ فلسفی‌، ترجمة‌ میر شمس‌الدین‌ ادیب‌ سلطانی‌، تهران‌، انتشارات‌ امیرکبیر.
هیک‌، جان (1376)‌، فلسفه‌ دین‌، ترجمة‌ بهزاد سالک‌، تهران‌، انتشارات‌ بین‌المللی‌ الهدی‌، چاپ‌ اول‌.
Austin, J. L. (1997), How to do things with Words, Harward university Press.
Tillich, Paul (1961), The Religious Symbol, in Sidney Hooked, Religious Experience and Truth, New York University.
Wolterstroff, Nicholas (1995), Divine discourse, Philosophical reflections on the Claimthat God speaks, Cambidge.