بازپژوهی امکان ردّ شمس در سورۀ «ص» با محوریت دیدگاه علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه ایلام. ایلام، ایران

2 دانشیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه ایلام. ایلام، ایران

چکیده

در سورة «ص» بیان شده که سلیمان (ع) به سبب اشتغال به بازدید تعدادی اسب، از ذکر خداوند (نماز عصر)، غافل شد، لذا آن حضرت فرمود: «رُدّوها علیَّ». در تبیین مرجع ضمیر «رُدّوها علیَّ» و نیز جملۀ «تَوارَت بالحجاب»، دو قولِ بازگشت «خورشید» یا «اسب‌ها» ذکر شده است؛ اما در هر دو قول اشکالات جدّی وجود دارد، این مقاله به روش علمی ـ تحلیلی با محوریت دیدگاه علامه، ضمن بازپژوهی در تفاسیر فریقین و نیز استفاده از منابع تفسیری معتبر، با هدف رفع ابهامی که بر مرجعیت ضمیر، عارض گردیده، ضمن ارائۀ فرضیه‌ای جدید، به این نتیجه رسیده که هر چند دیدگاه صحیح، قول «بازگشت خورشید» است؛ اما مراد، بازگشت خورشید در جهت معکوس نیست، بلکه مفهوم آن، «جابه‌جایی و انتقال سلیمان (ع)» به سمت غرب است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم
ابن بابویه، محمد بن على (1380ش)، علل الشرائع، (ترجمه ذهنى تهرانى)، قم: مؤمنین.
ابن‏جزى، محمد بن احمد (1416ق)، التسهیل لعلوم التنزیل‏، بیروت: شرکة دار الأرقم بن أبی الأرقم‏.
ابوحیان، محمد بن یوسف (1420ق)، البحر المحیط، بیروت: دار الفکر.
ابوعبیده، معمر بن مثنى‏ (1381ق)، مجاز القرآن‏، قاهره: مکتبه الخانجی.
اربلی، علی بن عیسی (1382)، کشف الغمة (ترجمه و شرح زواره‏اى)، تهران، اسلامیه.
امیری شادمهری، احمد (1375ش)، ترجمه تفسیر جوامع الجامع، مشهد: آستان قدس رضوى.
ای.ام.دیاکونوف (1380)، تاریخ ماد (ترجمه کریم کشاورز)، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
بحرانى، هاشم بن سلیمان (1415ق)، البرهان، قم: موسسه البعثه.
بغوی، حسین بن مسعود (1420ق)، معالم التنزیل، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
بهشتی، احمد (1352)، ترجمه تفسیر مجمع البیان، تهران، فراهانی.
بیضاوى، عبدالله بن عمر (1418ق)، أنوار التنزیل، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
ثعلبى، احمد بن محمد (1422ق)، الکشف و البیان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
جصاص، احمد بن على (1405ق)، احکام القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
حاکم حسکانی، عبید الله بن عبدالله (1411ق)، شواهد التنزیل، تهران: وزارت ارشاد.
حرانی، ابن شعبه (1363ش)، تحف العقول، قم: چاپ علی اکبر غفاری.
حلی، حسن بن سلیمان (1421ق)، مختصر بصائر الدرجات، قم: انتشارات الرسول المصطفی.
حویزى، عبد على بن جمعه (1415ق)، نور الثقلین، قم: اسماعیلیان.
روزن، ادوارد (1986)، نیکولوس کپرنیک، دائرةالمعارف آمریکا، چاپ بین‌المللی، جلد 7.
روزو، لوسیو (2004)، انقلاب فراموش شده، برلین.
سازمان ملی هوانوردی و فضایی (ناسا) (2015در29 ژوئیه)، خورشید، حقایق و ارقام، اکتشاف منظومه شمسی.
سمرقندی، نصربن محمد (1416ق)، تفسیر السمرقندى، بیروت: دارالفکر.‏
سیوطی، عبدالرحمن بن ابوبکر (1404ق)، الدر المنثور، قم: کتابخانه مرعشى نجفى (ره).
طباطبایى، محمدحسین‏ (1374ش)، ترجمه تفسیر المیزان‏، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طباطبایى، محمدحسین‏ (1390ق)، المیزان‏، بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات‏.
طبرانی، سلیمان بن احمد (1429ق)، تفسیر القرآن العظیم، اردن (اربد): دارالکتاب الثقافی.
طبرسى، فضل بن حسن‏ (1372ش)، مجمع البیان‏، تهران: ناصر خسرو.
طبرسى، فضل بن حسن (1412ق)، جوامع الجامع، قم: حوزه علمیه قم.
طبرى، محمد بن جریر (1412ق)، جامع البیان، بیروت: دار المعرفه.
طوسى، محمد بن حسن (بی‌تا)، التبیان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
علم‏الهدى، على بن الحسین‏ (1376)، تنزیه الأنبیاء (ع)، قم: الشریف الرضی‏.
عیاشی، محمد بن مسعود (1380ق)، تفسیر العیاشی، تهران: المطبعه العلمیه.
فخر رازى، محمد بن عمر (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فرّاء، یحیی بن زیاد (1359 ش) معانى القرآن، قاهره: الهیئه المصریه العامه للکتاب.
فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى (1415ق)، الصافی، تهران: مکتبه الصدر.
 قمى، على بن ابراهیم (1363ش)، تفسیر القمی، قم: دار الکتاب
قمى مشهدى، محمد بن محمدرضا (1368ش)، کنز الدقائق، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد.
کاشانى، فتح ‏الله بن شکر الله (1363ش)، خلاصه المنهج، تهران: اسلامیه‏.
کاشانى، فتح‏ الله بن شکر الله (بی‌تا)، منهج الصادقین‏، تهران: کتابفروشى اسلامیه‏.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، کافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
گرمان، هوشنگ (1367)، نظریه گرانش نیوتنی، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
ماتریدى، محمد بن محمد (1426ق)، تأویلات أهل السنه، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ماوردى، على بن محمد (بی‌تا)، النکت و العیون، بیروت: دار الکتب العلمیه.
مجلسی، محمد تقی (1414ق)، لوامع صاحبقرانی، قم: اسماعیلیان.
مفید، محمد بن محمد (1380ش)، الإرشاد (ترجمه ساعدى)، تهران: اسلامیه.
مفید، محمد بن محمد (1364ش)، الأمالی، (ترجمه استاد ولى)، مشهد: آستان قدس رضوى.
مقاتل‌بن‌سلیمان (1423)، تفسیر مقاتل، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مکارم شیرازى، ناصر (1371ش)، تفسیر نمونه‏، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
میبدى، احمد بن محمد (1371ش)، کشف الاسرار، تهران: امیرکبیر.
ناییجی نوری، محمدحسین (1381)، ترجمه عده الداعی ابن فهد حلی، تهران: کیا.
نحاس، احمد بن محمد (1421ق)، اعراب القرآن، بیروت: دار الکتب العلمیه.
نلینو، کرلو الفونسو (2016)، مروری بر کتاب تاریخ نجوم اسلامی.