نقد و بررسی دیدگاه‌های قرآنی و روایی برقعی پیرامون مسئله زیارت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک. اراک، ایران.

2 دانشیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک. اراک، ایران

3 استاد علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران. تهران، ایران

4 استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک. اراک، ایران

چکیده

سید ابوالفضل ‌برقعی (1287–1372) یکی از روحانیون و قرآنیون معاصر است. او در نیمه اول عمر خود یعنی حدوداً تا 45 سالگی دیدگاه­ های شیعی داشت، اما پس از آن، کم ­کم به نقد تمام اعتقادات شیعی می­ پردازد. او امامت شیعی را قبول ندارد. عصمت انبیا و اهل بیت (ع) را رد می ­کند. امیرالمومنین علی (ع) را خلیفه الهی نمی‌داند و به امامت اهل بیت (ع) اعتقادی ندارد و به طور کلی، به نقد تمامی اعتقادات شیعی می­ پردازد. یکی از دیدگاه ­های برقعی، نقد مسئله زیارت است. او در این ­باره، کتابی با عنوان «خرافات وفور در زیارات قبور» نوشته است و تمام زیارت را خرافه می ­داند. این نگارش به بررسی صحت و سقم دیدگاه ­های برقعی در مسئله زیارت می­ پردازد. روش جمع ­آوری مطالب در این نگارش به صورت کتابخانه ­ای بوده و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی می­ باشد. پس از بررسی ­ها، مشخص شد که سخنان برقعی درباره مسئله زیارت صحیح نیست و او به برخی از آیات و روایات اشاره می ­کند تا مدعای خود را اثبات کند و آیات و روایات دیگر را نادیده می ­گیرد.

کلیدواژه‌ها


آلوسى، محمود بن عبدالله (1415ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
ابن بابویه، محمد بن على (1413ق). من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌.
ابن حنبل، احمد بن محمد (1416ق). مسند الإمام أحمد بن حنبل، بیروت: مؤسسة الرسالة.
ابن‌ سعد (۱۴۱۰ق، ۱۹۱۰م). تاریخ المدینة المنورة: اخبار المدینة النبویة، ب، بیروت: چاپ فهیم محمد شلتوت.
ــــــــــــــــــ . الطبقات الکبرى، الف، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن‏ عاشور، محمد طاهر (1420ق). تفسیر التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ابن قولویه قمى (1356ق). ‏کامل الزیارات‏، نجف: دار المرتضویة‏.
ابن کثیر، اسماعیل ‌بن ‌عمر‌ (1988م). البدایة و النهایة، تحقیق: علی شیری، بیروت: دار احیاء التراث ‌العربی.
ابن‌ ماجه (بى‌تا). سنن ابن ماجه، بیروت: چاپ محمد فؤاد عبدالباقى.
ابو زهره محمد (بی‌تا). زهرة التفاسیر، بیروت: دار الفکر.
اصغری­نژاد، محمد (۱۳۹۴). 'پژوهشی درباره حدیث «اللهم لا تجعل قبری و ثنا یعبد»'، فصلنامه سراج منیر. شماره 14.
امینى، عبدالحسین (۱۳۸۷ش، ۱۹۶۷م). الغدیر فى الکتاب و السنة و الادب، بیروت.
ایجى، محمد عبدالرحمن (1424ق). جامع البیان فى تفسیر القرآن ایجى، بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون.
بحرانى، هاشم بن سلیمان (1415ق). البرهان فی تفسیر القرآن، 5 جلد، موسسة البعثة، قم: قسم الدراسات الإسلامیة.
بخارى، محمد بن اسماعیل (1410ق). صحیح البخاری، قاهره: وزارة الاوقاف، المجلس الاعلى للشئون الاسلامیة، لجنة إحیاء کتب السنة.
برقعی، سیدابوالفضل (بی‌تا). تابشی از قرآن، بی­جا.
ـــــــــــــــــــ . تضاد قرآن با مفاتیح الجنان، بی­جا.
ـــــــــــــــــــ . خرافات وفور در زیارات قبور، بی­جا.
ـــــــــــــــــــ . نقد مراجعات، بی­جا.
حائری، محمدحسن (1380). وقف در فقه اسلامی و نقش آن در شکوفایی اقتصاد اسلامی، مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامى.
حمیرى، عبد الله بن جعفر (1413ق). قرب الإسناد، قم: ط- الحدیثة.
حوى، سعید (1424ق). الاساس فى التفسیر، قاهره: دار السلام.
حویزى، عبدعلى بن جمعه (1415ق). تفسیر نورالثقلین، 5 جلد، قم: اسماعیلیان.
زحیلى، وهبه (1411ق). التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج، دمشق: دار الفکر.
سبزوارى، محمد (1406ق). الجدید فى تفسیر القرآن المجید، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
سبکی، تقی­الدین (1419ق). شفاء السقام فی زیارة خیر الانام، تهران: نشر مشعر.
سهمودی، وفاء (1419ق). الوفا باخبار دار المصطفی، بیروت: دارالکتب العلمیة.
شافعى، محمد بن ادریس، (بی‌تا)، مسند الامام الشافعى، بیروت: دارالکتب العلمیة.
شنقیطى، محمدامین (1427ق). أضواءالبیان فى إیضاح القرآن بالقرآن، بیروت: دارالکتب العلمیة.
شیخ حر عاملى، محمد بن حسن (1409 ق). قم: وسائل الشیعة.
صابونى، محمدعلى (1421ق). صفوة التفاسیر، بیروت: دار الفکر
صادقى تهرانى، محمد (1406ق). الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، قم: فرهنگ اسلامى.
صنعانی، عبدالرزاق بن همام (1403ق)، المصنف، المجلس العلمی، لبنان- بیروت.
طباطبایى، محمد حسین (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن، 20 جلد، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طبرسى، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو.
عبد الملکی، پیام (1393). سماع موتی و تقابل دیدگاه وهابیان با بزرگان خود، شماره 15، مجله سراج منیر.
عسکری، م‍رت‍ض‍ی‌ (۱۴۱۲ق‌). م‍ع‍ال‍م‌ ال‍م‍درس‍ت‍ی‍ن‌، ت‍ه‍ران‌: م‍وس‍س‍ه‌ ال‍ب‍ع‍ث‍ه‌ م‍رک‍ز ال‍طب‍اع‍ه‌ و ال‍ن‍ش‍ر.
فاطمی­‌نژاد، مجید و محمدحسن زمانی (1395). «پاسخ به شبهات البانی در باب سماع موتی»، سلفی­پژوهی، سال دوم، شماره 4.
فخر رازى، محمد بن عمر (1420ق). التفسیر الکبیر مفاتیح الغیب، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فیض کاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى (1406ق). اصفهان: الوافی.
قرشى بنابى، على‏اکبر (1375). تفسیر احسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت.
کلینى، محمد بن یعقوب (1429ق). کافی، قم: ط - دار الحدیث.
مجلسى، محمد باقر بن محمدتقى (1403ق). بحارالأنوار، بیروت: الف، ط، بیروت.
مجلسى، محمد باقربن‌ محمدتقى (1404 ق). مرآة العقول فی شرح أخبار، تهران: آل الرسول.
امیدیان، محمدعلی (1396). «حیات برزخی و سماع موتی؛ مقایسه دیدگاه ابن تیمیه و ابن قیم جوزی با دیدگاه وهابیت»، پژوهش‌های اعتقادی کلامی، شماره 27.
مدرسى، محمدتقى (1419). من هدى القرآن، تهران: دار محبی الحسین.
مسلم ‌بن حجاج (بی‌تا). الجامع الصحیح، بیروت: دار الفکر.
مصلحی، صادق (1392). «سماع موتی و رابطه آن با توسل به ارواح اولیای الهی»، سراج منیر، بهار، شماره 9.
مکارم شیرازى، ناصر (1371). تفسیر نمونه، 28 جلد، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
نسائى، احمد بن على (1411). السنن الکبرى، بیروت: دار الکتب العلمیة.
نورى، حسین بن محمدتقى (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث
نَوَوى، یحیى ‌بن شرف (۱۴۰۷ق، ۱۹۸۷م). صحیح مسلم بشرح النووى، بیروت: المطبعة المصریة بالأزهر - قاهره مصر.